kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Egunero hasten delako / Ramon Saizarbitoria / Lur, 1969

Lehen bezala Jose Luis Padron / Bilbao, 2019-10

Egunero hasten delako liburua berriz argitaratu dela eta, Arantxa Iturbek Euskadi Irratian egin zion elkarrizketan honela azaldu zuen Ramon Saizarbitoriak berak zein izan zen 50 urte bete dituen nobela idazteko zergatia edo abiapuntua:

“Ez dakit zenbat urte izango nituen, nerabe… gaztexeagoa izango nintzen, ez dakit… baina gogoan dut Gipuzkoako kostako herri batean neska baten hileta, eta galdetu nuen ea zer gertatu zitzaion. Badakizu, gainera, heriotza nola zen herri txiki haietan, kanpai hotsek herri osoa hartzen zuten eta oso giro tristea izaten zen, heriotza presente izaten zen, niretzat, behintzat, Donostiatik joanda… Eta esan zidaten neska batek bere buruaz beste egin zuela, sabelari tiroa jota eskopeta batekin, haurdun zegoelako. Eta hori ez nuen sekula ahaztu. Eta konturatu nintzen, ezagutu nuen beste errealitate bat non abortua ez zen festa bat, baina ez zen tragedia bat, zen, ba, modu errazean konpontzen zen zerbait. Eta kontraesan horrek, nik uste, bultzatu ninduela nobela idaztera”.

Leku batean tragedia izugarria izan litekeena, 500-600 Km-ra ez da, ez hainbeste, behintzat. Kontraesan krudel hori izan zen abiapuntua, eta abortatzen duen neska gazte baten ibilbidea azaldu zuen, demostratuz euskaraz ere izan gintezkeela modernoak, eta abortuaren aldeko jarrera argia erakutsiz.

Garai hartan euskal literatura ez zuen zer ikusirik orain egiten denarekin. Orain dela 50 urte euskarak bide modernoagoak hartu behar zituen, batez ere elizako edota etxeko hizkuntza zelako, kalean ez zegoen erabiltzerik, debekatuta zegoen. Gure kultura, gehienbat, elizgizonen eskuetan zegoen, eta Egunero hasten delako ekarri zuen aire freskoa: urbanoa da, gaia ere berria zen, 1968ko garaian kokatzen da —urte horretan bukatu zuen idazten, eta argitaratu 1969an—, giro hartakoa da, “gazte hiritar normal baten jarduna” nabarmentzen du idazle donostiarrak. Eta denborarekin euskal nobelagintza modernoaren ikurtzat hartuta eraiki du bere ibilbidea. “Beno, norbaiti tokatu behar eta, adin kontua, Txillardegiri eta bioi tokatu zitzaigun bidea aldatzea, ekarpen berriak egitea”.

Hori da hain zuzen hizkuntza, kultura txikien etorkizuna: kalitatea eta ekarpen berriak. Lehen bezala.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak