kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Eta harkadian ni / Anjel Erro / Elkar, 2002

Labur eta zorrotz Igor Estankona / Gara, 2003-03-29

Kontraesana dirudi, baina azkenaldiko poema liburu berritzaileena —modernoa behar bada ez da hitzik egokiena— iturri klasikoetara itzuli den hau berau izan daiteke. Zutabe doriko baten gainean egindako graffiti baten antzera, sakrilegioaren eta bikaintasunaren artean baitabil Eta arkadian ni ausarta, gaurkotasunik gordinenean ere unibertsaltasuna gordetzen dela adierazi gura balu bezala. Berak ere onartzen du hori, XLIX. poeman: “Zertan saiatzen zara, Anakronio,/ Kalimako Alexandriarraren gisako/ epigrama helenikoak idatziz?/ apika zeure iturburua izaten?”.

Borges, Rimbaud, Urretabizkaia, Sarrionandia… gladiadoreen garaikoak izan ez arren liburuan aurki ditzakegun beste erreferentzia batzuk dira. Burlatakoak orain idatzitako poema klasikoen iturburu garaikideak izan daiezke. Egia esan poema asko dude, herena behar bada, idaztearen abenturaz ari direnak, edo poema bat idazteak bere ezdeustasunean duen balioari buruz. Lehenengo poema liburuak sorrarazi dizkion duda oro onartu eta poema bihurtzen du.

Etimologikoki, hilarrietan ezartzeko testu laburra da epigrama. Laburtasun eta soiltasun horri jarraituz garatu zuten epigrama klasikotzat ezagutzen duguna. Liburu honetako poema guztiak ez dira laburrak eta badaude, baita, egloga antzera tajututako elkarrizketak ere. Hala eta guztiz ere, epigramaren hiru arauak konstanteak dira: laburtasuna, zorroztasuna eta ideiak adierazteko indarra. Beste hiru osagai gaineratuko nizkioke nik: bapatekotasuna —edo bapatekotasunaren bilaketa propioa—, behaketa zorrotza eta asmatzeko erraztasuna.

Poesiako Joseba Jaka bekaduna izan zen Anjel Erro, azkengo deialdian. Orain emaitzarekin datorkigu nafarra. Gogoan ditut, lehenago esandakoarekin lotuta, bekadun lanak aurkeztu ziren egunean idazleak aipatzen zituen beldurrak, dudak eta errespetuak, poesia klasikoaren formei heltzeko bere hautua ez zelako, ez, edozelako erronka. Bere buruari ezarritako froga ondo baino hobeto gainditu duela dirudi orain, aberastasunean borobil atera baitzio Eta harkadian ni atipiko hau. Joxe Austin Arrieta epaimahaikidearen hitzak ere apustulari batenak ziren, dudaz eta esperantzaz betetakoak. “Epigrama latindar klasikoen re-make euskaldun oso bitxia” iruditu zitzaion Anjel Errok proiektutzat aurkeztutako poema sorta. Bestalde, “erudizioaren arriskuaz” ohartarazi zuen idazlea. Erudizioarena, ordea, aho biko aiztoa da. Horregatik irakurleak argi izan behar du formaren zurruntasunean handinahi bako poemak ere kabitzen diren liburu bat daukala esku artean, eta dibertigarria suertatzen dela kontraste hori.

Greziar zinikoek harro irakurriko lukete liburu honetako harribitxi bat baino gehiago, esaldi lotsabakoak ez baitira falta. Hala ere, Anjel Errorena ez da zinismo filosofikoa, ezpada egunerokotasunetik edaten duen zinismo herrikoiagoa, gozatzeko eta ulertzeko askoz errezagoa. Bizipen zati txiki batekin ondorio nagusiago batera begira jartzen gaituzten poemak egon badauden arren, gehiago dira, nire ustez, deskripzio soila egiten dutenak.

“Hau horrela da” edo “hau horrela suertatu zen” kontazen ari zaigula ematen du, moralak eta filosofiak egitate horren aurrean duten indar falta ikusgarria gogora ekarriz. Errealitatearen estilizaziorik ez du nahi Anjel Errok. Sirakusako Teokrito bezain hotz idazten du, errealiteak berak sortua ez den berotasuna ez baitzen harentzat berotasuna.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak