« Biktimaren aurpegia | Heroiak eta traidoreak »
Eta harkadian ni / Anjel Erro / Elkar, 2002
Labur eta zorrotz Igor Estankona / Gara, 2003-03-29
Kontraesana dirudi, baina azkenaldiko poema liburu berritzaileena —modernoa behar bada ez da hitzik egokiena— iturri klasikoetara itzuli den hau berau izan daiteke. Zutabe doriko baten gainean egindako graffiti baten antzera, sakrilegioaren eta bikaintasunaren artean baitabil Eta arkadian ni ausarta, gaurkotasunik gordinenean ere unibertsaltasuna gordetzen dela adierazi gura balu bezala. Berak ere onartzen du hori, XLIX. poeman: “Zertan saiatzen zara, Anakronio,/ Kalimako Alexandriarraren gisako/ epigrama helenikoak idatziz?/ apika zeure iturburua izaten?”.
Borges, Rimbaud, Urretabizkaia, Sarrionandia… gladiadoreen garaikoak izan ez arren liburuan aurki ditzakegun beste erreferentzia batzuk dira. Burlatakoak orain idatzitako poema klasikoen iturburu garaikideak izan daiezke. Egia esan poema asko dude, herena behar bada, idaztearen abenturaz ari direnak, edo poema bat idazteak bere ezdeustasunean duen balioari buruz. Lehenengo poema liburuak sorrarazi dizkion duda oro onartu eta poema bihurtzen du.
Etimologikoki, hilarrietan ezartzeko testu laburra da epigrama. Laburtasun eta soiltasun horri jarraituz garatu zuten epigrama klasikotzat ezagutzen duguna. Liburu honetako poema guztiak ez dira laburrak eta badaude, baita, egloga antzera tajututako elkarrizketak ere. Hala eta guztiz ere, epigramaren hiru arauak konstanteak dira: laburtasuna, zorroztasuna eta ideiak adierazteko indarra. Beste hiru osagai gaineratuko nizkioke nik: bapatekotasuna —edo bapatekotasunaren bilaketa propioa—, behaketa zorrotza eta asmatzeko erraztasuna.
Poesiako Joseba Jaka bekaduna izan zen Anjel Erro, azkengo deialdian. Orain emaitzarekin datorkigu nafarra. Gogoan ditut, lehenago esandakoarekin lotuta, bekadun lanak aurkeztu ziren egunean idazleak aipatzen zituen beldurrak, dudak eta errespetuak, poesia klasikoaren formei heltzeko bere hautua ez zelako, ez, edozelako erronka. Bere buruari ezarritako froga ondo baino hobeto gainditu duela dirudi orain, aberastasunean borobil atera baitzio Eta harkadian ni atipiko hau. Joxe Austin Arrieta epaimahaikidearen hitzak ere apustulari batenak ziren, dudaz eta esperantzaz betetakoak. “Epigrama latindar klasikoen re-make euskaldun oso bitxia” iruditu zitzaion Anjel Errok proiektutzat aurkeztutako poema sorta. Bestalde, “erudizioaren arriskuaz” ohartarazi zuen idazlea. Erudizioarena, ordea, aho biko aiztoa da. Horregatik irakurleak argi izan behar du formaren zurruntasunean handinahi bako poemak ere kabitzen diren liburu bat daukala esku artean, eta dibertigarria suertatzen dela kontraste hori.
Greziar zinikoek harro irakurriko lukete liburu honetako harribitxi bat baino gehiago, esaldi lotsabakoak ez baitira falta. Hala ere, Anjel Errorena ez da zinismo filosofikoa, ezpada egunerokotasunetik edaten duen zinismo herrikoiagoa, gozatzeko eta ulertzeko askoz errezagoa. Bizipen zati txiki batekin ondorio nagusiago batera begira jartzen gaituzten poemak egon badauden arren, gehiago dira, nire ustez, deskripzio soila egiten dutenak.
“Hau horrela da” edo “hau horrela suertatu zen” kontazen ari zaigula ematen du, moralak eta filosofiak egitate horren aurrean duten indar falta ikusgarria gogora ekarriz. Errealitatearen estilizaziorik ez du nahi Anjel Errok. Sirakusako Teokrito bezain hotz idazten du, errealiteak berak sortua ez den berotasuna ez baitzen harentzat berotasuna.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez