« Boga-boga hondamendiraino | Helduarotik begira »

Erreka haizea / Sonia González / Susa, 2018

Haize hego gorri durduzagarria Mikel Asurmendi / argia.eus, 2018-08-24

Erreka haizea ez da aise… Ez da aise definitzea genero literarioa legez, ez da irakurtzeko lan nekeza hala ere. Alta bada, ez da ukaldi batez irensten den “edabea”. Saiakera da, baina ez guztiz, ez saio ohikoa. Nobelaren zantzuak ditu: kontalariak —Sonia Gonzálezek— Andoni bikotea pertsonaia “asmatu” du, bikotea ohia. Asmatu al du? Erreala ote? Labartza herria aipatzen du idazleak, beraz, Erreka haizea-k badu kokapena hainbat pasarte edo ataletan. Kontalaria pertsonaia da hainbat ataletan. 182 atal dira liburuan, ale preziagarriak, den-denak balekoak, “balekoak” baina aise gehiago ere: balio handikoak. Arto-buru baten aleak irakurri legez, halaxe irakurri behar dituzu Sonia Gonzálezen ale puskok.

Erreka haizea durduzagarria da. Saiakera da, baina poesia oso da presente. Poeta ere baita, poesiak abandonatu zuen idazlea. “Zergatik utzia nion idazteari galdetu ohi zidaten. Inork gutxik ulertu ahal zuen ezin niola literaturari barkatu errealitateaz sendatu ez izana”. Hamar urteren ostean ikaspen ederra eta erabatekoa, Erreka haizea erditzea ahalbidetu duena.

Erditu bai. Liburua emakume batek idatzia baita, Sonia emaztekia baita, emakumezkoak idatzia sarritan. Liburuaren generoa definitzerakoan, oso adierazgarria da alderdi hori. Literatur generoak nahasten dituen saio honetan gai ugari dituzu hausnarrean. Literaturarekiko jaidura begi-bistakoa da, andreekiko bereziki: Virginia Woolf, Alfonsina Storni, Anne Sexton, Ingeborg Bachmann, Sylvia Plath, Miyo Vestrini, Alejandra Pizarnik, Marina Tsvetaieva… Filosofiarekiko ez gutxi ere. Liburuan diskurtsoa gailentzen da. Idazlearen baitan poeta eta narratzailea bat izan zen eta egun filosofo bat dago hein batean.

Friedrich Nietzscheren Zientzia alaia saiakeraren Argiak eta itzalak du hizpide Sonia Gonzalezek abiaburuan. Aipu horrexek argitzen du liburuaren taxua (13. orrian). 12. orrialdean, baina, Marian de la Fuenteri gorazarre egin dio idazle lagunak: Marian Gure Marianjaia da. Horra hor Sonia González filosofoaren alde lurtarra, jende xumearen taxukoa. Liburuan agerikoa. Liburuak badu izen azpiko bat: botere, isilpen eta heriotzaz. Gain horiexen hausnarrean, besteak beste, osatua duzu liburu honen funtsa. Idazleak pertsonak eta pertsonaiak identitateaz ere gogoetatu dute, baita euskal identitateaz ere hein batean.

Erreka haizea idazteari utzi zion literatur zale eta egile baten lan “salbatzailea” da. Kakotxen artean hori ere, badaezpada. Liburuak Sonia idazlea —edo bere pertsonaia— salba bailezake, pertsona —Sonia emaztekia— ez baitago salbatzerikan. Beno, horixe liburuak eskainitako ikaspena. Ikasitakoak askotarikoak dira, baina horien artean gailentzen dena, horien gainean kurri dabilena, Barakaldoko Sumendiak isuria: hego haizearekin bizitzeko modua.

Erreka haizeari hego haizea deritzote Labartza herrian. Erreka itsasoratzen den norabiderantz heldu ei da haizea.

Ez nadin luzaz jardun, aspertu zaitzaket eta. Minez zaudela, bada sendatzeko modua kausitu dezakezu liburuan. Nabigatzeko gertu izateaz beste, zoramenera eta heriotzara hurbildu beharko duzu haatik. Zauriak ez dira sendatzen minaren geografia esperimentatu barik: “Nire minbizia izan zaretenok bizimina eman didazue”, diosku idazle saiogile poeta honek. Hori biziko duzu zuk ere. Ikasiko duzu ere, gorrotoa bizitzen (biziz) ikasten dela maitatzen. Eta batez ere ikasi, ez saioak eskaintzen duen edabea edanez soilik, bizitza biziz (bizitzen) baizik.