susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Azterketa formalista bi | Lehen urrats bat… »

Bide bazterrean hi eta ni kantari / Hartzabal / Egilea editore, 1979

Hartzabalen poesi liburua Mc-Luhanen teoriaz Iñaki Zabaleta / Egin, 1979

Hartzabalen poesi liburua, Bide bazterrean hi eta ni kantari, Mc-Luhan-en teoriaz baliatuz presentatzen zaigu. Hartzabalek, Joxe Antonio Artzek, ongi bete izan nahi du liburu honetan McLuhan-en afirmazio hura: “El medio es el mensaje” “Komunikabidea da mezua”. Horrela, liburuak ez dakar hitzik, kasik, zenbaki txiki anitz baizik, irakurleak boligrafoa hartuz osatu behar dituenak, poesia eta poemak irakur ahal ditzan. Beraz, irakurlea egile eta autore bihurtzen zaigu eta, nolabait, boligrafoa darabilenean (hitzak osa eta osa) poemen aurkikuntza egiten du. Gainera, liburuaren maketazio eta prestakizuna ongi aztertua dago, eta berrikuntza bat suposatu nahi du “komunikabidea mezua” bihur dadin hein batetan. Alde honetatik begiratuz, garbi dago Hartzabal ongi informatua eta jantzia dagoela gaurregungo poesi bideetaz, beti hala izan den bezala.

Eta boligrafoz osatu ditugu zenbakitxuak eta gure begi-bistan sortu zaizkigu hizkiak eta hitzak. Gune honetara arte pozik izan gara eta poesiaren halako zarrakada sentitzen ahal izan dugu, baina bukatu da osakuntza eta jadanik liburu normal xamar baten aurrean aurkitzen gara. Normal xamar diot, zenbait poema dugulako irakurgai,eta beste edozein poesi liburu normalaren aurrean bezala gaudelako. Hau da, ea zer edukiz eta nolako poesi errekurtsoz eskaintzen dizkigun Hartzabalek bere poemak.

Agian, baiezpen osoa ez da izanen, baina, Hartzabalen poemak “entzuteko” dira batik bat.. Horien ritmoa eta musikalitatea entzumenak gozatzen ditu gehien, eta apika, horregatik, liburu honetan ere bi kualitate horik bereizi nahi izan ditu letrak eta hitzak parekatuz ezartzean. Eta poemen edukiari dagokionez, ene ustez, bakoitzak pentsamendu bat dakar, baina bi eratara desarroilatzen du hori. Zenbait, poesiaren irudi eta errekurtsoz jantzirik agertzen da, eta beste zenbait, aforismo besterik ez dira, hauen artean mamitsu eta eskas ikusten ditugularik. Dena den, Hartzabal zenbait gai “lizun” (edo ez-poetiko kontsideratuak euskal poeta klasikoren artean), ukitzera ausartzen da, eta lortu ere ongi lortzen du horietan bide poetiko bat. Zinez txalogarri da poeta honen lana, beti aurrerapena bilaka.

Hona, bada, bizitza-heriotza binomioari buruz idatzi duenetariko poema bat:

        Bizi

        bizitzearen bizitzez

        une bakoitza hilez

        heriotza heriotzaren gain pilatuz

        eraikiz

        eraikiz bizitza.

Eta liburuan hurrengo poema honek maketazio berezi bat darama, marrazki bat eraginez, zintzilik bailegoen:

        Txistua botatzerakoan

        pito muturrera erortzetik

        pix egiterakoan

        oin muturrak bustitzera

        alde haundia dago

        benetan.