« Zinea eta literatura | Pertsonon bitasunaren mirail naturala »
Ispiluak / Mikel Hernandez Abaitua / Hordago, 1985
Rock & Folk Gorka Bereziartua / Argia, 2009-03-08
Ezin tentazioari eutsi: hartzen duzu Mikel Hernandez Abaitua bezalako idazle melomano baten liburu bat, eta konparaziotan hasten zara. 1985eko ipuin bilduma interesgarri hau bi partetan banatuta aurkeztu zen: lehenengoa “Munduaren ispilua” eta bigarrena “Ispiluaren mundua”. Hernandez Abaitua Bob Dylan balitz, esango genuke disko berean argitaratu zituela Highway 61 Revisited rockeroa eta The Times They Are a-Changin’ folkia. Munduaren ispiluak rocka, kontakizun errealistak biltzen ditu —batzuk baino gehiago besteak—; Ispiluaren munduan daude berriz, liburuko ipuin fantastikoak, folkiak, eta esango nuke, askori antzematen zaiela Joseba Sarrionandiaren Narrazioakeko ipuinen eragina —ez alferrik, bi urte lehenago argitaratu ziren—.
Gustu kontua da, noski, baina nik gehiago gozatu dut lehen erdiarekin. Errotulagailu fosforitoak eta post-itek ez dute gezurrik esaten: “Neguko ipuina”, “Wan Shan” eta “Oparia” dira behin liburua bukatuta markatuen dauden zatiak. Lehen ipuina ere, “Epaminondas”, oso kontuan hartzekoa da ipuinaren konstrukzio borobilarengatik.
Bigarren zatiak ez nau hainbeste konbentzitzen; eta zalantza daukat, garaiko moden kontua ote den, elezaharrei alergia ote diedan, ala erreferentziak falta ote zaizkidan Ispiluaren munduako ipuinekin disfrutatzeko. Eta uste dut azken horrek izango duela zerikusirik. Zergatik? Bada, erreferentzia horietakoren bat aurkitzean, beste sakontasun bat hartzen dutelako istoriook. Bat aipatzeko, “Edaria” izenekoa. T.S. Eliot nabarmen ageri da, “denbora presentea eta denbora pasatua, agian biak daude presente denbora futuroan” bezalako esaldietan; gainera, planteamenduak Borgesen “El inmortal”en oihartzunak ditu. Horrek, noski, asko zabaltzen ditu ipuinaren irakurketa aukerak. Baina ez ditut horietako sobera aurkitu, gordeegi daudelako, edo argirik gabe sartu naizelako bilatzera.
Edonola, puntako ipuingile baten lana da liburu hau. Estimazio gutxiegi izan duen puntako ipuingile batena? Beharbada. 24 urte zituenean argitaratua, Ispiluak Hernandez Abaituaren bigarren liburua baino ez zen izan. Atzetik beste ipuin bilduma bi publikatu zituen, eta nobela parea; saio bat —Literatura eta Rock & Rolla— eta berriki tesia, Saizarbitoriaren nobelagintzari buruz behin eta berriro errepikatu den ideia bat —nouveau romanaren eragina— desmuntatzera datorrena. Jakina da, rockero zaharrak ez dira sekula hiltzen: 50 urterekin sasoi oneko dago Abaitua; Hobe beharrezko kritika Euskaltzaindiari artikulua irakurri duenak badaki zertaz ari naizen.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez