kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Deabruak ostutako urteak / Basilio Pujana / Auspoak, 1991

Galtzailearenak Jose Luis Otamendi / Argia, 1991-06-23

Hitz-Lauz “Deabruak ostutako urteak” dugu Basilio Pujanak ezagutzera eman duen estraineko liburua, eta hitz-lauz diot, lehendik baduelako argitaratua bertso liburu bat Auspoa sailean bertan. Prosan bataioa eta idazle lanetan konfirmazioa, pozteko berria inondik ere. Egilearen gerra aldiko memoriak dira, gogotik erauzitakoak. Guztiori apaltasun eredugarriz, arrazoi borobilez eta Arratiako euskaran, euskara garbian alegia. Gudari zaharrak egia batzu argitu nahi dizkigu, bizitakoak kontatuko ditu naturaltasun maitagarriarekin. Filosofia tolesgea eta sakona darie orrioi: nola ekin hala buka. Auspoa saileko beste asko bezala memoria kolektiboaren urre txikien gordailu dugu honakoa ere. Ahazmenaren kontra dihardu, lehian: “gizona naita aztu, munduak erriaren istoria ez dagiala aztu”.

Bigarren atala da neurriz mardulena, gerra ekintza eta gertaerak dira nagusi. Basilio, nolabait esatearren, estereoan mintzo zaigu: batetik, oraindik, oraindik hotzitu ez zaigun arbasoen odolari ari zaio samur; bestetik, memoria artetik geuk ikus ditzakegu gerrako hainbat gora-behera objetiboago. Aurrera egin ahala derrotaren lurpetzan murgilduz goaz.

Kontaketaren arian bertsoak tartekatzen ditu, inoiz testigantzari errematea edo indar handiagoa emate aldera, inoiz hango halako eta hemengo holakoren gomutaz. Frente eta erretaguardiako bizimodua isladatzean tanta desmitifikatzaile baten usaina har dakioke, edota mitifikazio eskuragarriagoen aldeko apustua egiten delako ustea. Hildakoak gehiegi izanik ere, ez dugu alferrikako hil kanpairik aditu orriotan.

Herri eta baserriak hustuz dakusagu eusko gudaroztea erretiratzeaz bat, gudariak Bizkaia uztera doaz, Bilbo ez da Numancia. El Pontarroneko armistizioa sinatu eta lasterrera Castron prisionero dago Pujana.

Prisionero bizikera, batetik besterako gatibu-erromesaldiak eta, azkenik, gerra bukatu eta puskatera etxeratzeak osatzen dute, handiaurkiak bakarrik aipatzeko, hirugarren atala. Inoizko sasoian meza entzuten denborarik galdu bazuen Basilio Pujanak, probetxu ona atera dio horratik oraingoan. Bizkorra da liburua, bizia, pasarte asko eta askotan ondo-bertsolaria ageri da egilea. Gure historia urratuari begirada aratza zuzentzen dio, liburumaite direnei disfrutatzeko parada eman. Pujanaren arrazoi bat amaitzeko: “sufritzen dabenak pentsa egiten dabela; eta, zoritxarrez, pentsetan dabenak sufritu”. Aurrera, Basilio!

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak