kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Estilo-ariketak / Raymond Queneau (Xabier Olarra) / Igela, 2006

“Oulipo” delakoa, azkenik gure artean Manu Lopez Gaseni / Deia, 2006-02-14

Raymond Queneau (1903-1976) idazle frantziarra OULIPO (Literatura Potentzialeko Lantegia) izeneko mugimenduaren sortzailea izan zen, 1960an, François Le Lionnaisekin batera. Gerora, Jaques Roubaud, Georges Perec eta Italo Calvino ere oulipokide ospetsuenetako batzuk bihurtuko ziren. Taldearen helburu nagusia hertsadura (“constriction”) edo baldintza zorrotzen pean era askotako testuak sortzea zen. Testu bakoitzaren gidari gisa, hortaz, arau jakinen bat agertzen zen. Batzuetan, arau hori formula matematiko bat zen (Queneau bera matematikoa izaki, idatzi zuen lehen testu oulipoarra “Ehun bilioi poema” izeneko poema konbinatorioa izan zen); beste batzuetan, berriz, baldintza ustez sinpleak, hala nola, eleberri oso bat idaztea “e” letra erabili gabe, edota testu jakin bateko hitzen ordez hitz horien definizioak erabiltzea. Hala, testu literarioen behinbehinekotasuna azpimarratzen zen, eta literaturaren zentzu transzendentala baztertzen: literatura jolas gisa ulertzen zen, surrealismoaren urruneko oihartzunak lagun.

Oraindik orain aurkeztu den liburua Queneauren obra ezagunenetako baten itzulpena da: “Estilo-ariketak”. Bertan, gertaera hutsal baten kontakizun laburra aitzakia eta abiapuntutzat harturik, testuaren 98 aldaera agertzen dira, arestian aipatutako “hertsadura” banari jarraituz. Hertsadurok, gehienetan, baliabide literarioak dira, non eta literatur txantxatxoak ez diren. Literaturari buruzko literatura da, edo, Gerard Genette literatur teorian adituak sortu zuen terminoa erabilita, bigarren graduko literaturaren katalogo oso bat. Obra bitxia edo bakana baino, obra bakarra dela diosku itzultzaileak hitzaurre argigarrian. Alde horretatik, dituen ezaugarri bereziak direla medio, iniziatuentzako obra dela ohartarazi behar dugu. Eta, arrazoi beragatik, literaturzale diren guztiak zorioneko daude, literaturaren harribitxi hau euskaraz irakurtzeko aukera dutelako.

Euskaraz ez ezik, frantses jatorrizkoan ere, edizio bestela ere ederra elebiduna delako, eta hori ere eskertzekoa da. Atarian daraman hitzaurrea ezinbestekoa da halako obra berezi baten atzean dagoen gogoeta teorikoa ulertu ahal izateko, baina aukeran trinkoegia; logo-rallye, definiziozko literatura edo S+7 kontzeptuak ondo azaltzeko toki gehiago behar zelakoan bainago. Xabier Olarra itzultzailearen lana, azkenik, egokia eta txalotu beharrekoa da, halako erronka bat onartu eta ederki erantzuteagatik.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak