kritiken hemeroteka

8.412 kritika

« | »

Lekuak / Bernardo Atxaga / Pamiela, 2005

Leku bat ez ezik Miel A. Elustondo / Berria, 2006-01-31

“Gira, il mondo gira nello spazio senza fine…” Orkestraren soinua eta Jimmy Fontanaren ahotsa, batetik. Gure idazlea, artean gazte bizargabeko, bestetik: “Ari nintzen, 1965eko udan, abestia nire gelan entzuten, eta spazio senza fine hartan nenbilela iruditu zitzaidan, leku etereo batean flotatzen astronauta baten moduan, eta nire aurrean, iluntasuna zipriztinduz, milaka izpi argitsu zeudela, izarrak eta planetak, asteroideak eta kometak. Pentsamendu batzuk ere pentsamendu batzuen arrasto ahulak erne zitzaizkidan ikusmiraren eraginez”.

Eta mila urte igaro eta ura bere bidean. Lekuak eta pentsamenduak idazlea baitan baina, mila urte igaro eta, arrasto aspaldi sakonean.

Leku hainbat pentsu, pentsu hainbat leku gordetzen zituen Groenlandiako lezioak.

Leku hainbat pentsu, pentsu hainbat leku Horas extrasek, Lekuak honen aurrekarietako batek. Haren uberan dator hau, uhin handi eginik eta bi partetan bereizirik. Urteetan jaulki izan dituenak bildu, landu, hornitu eta eman dizkigu Bernardo Atxagak.

Lehenengo partean, Euskal Herria du ardatz, Obabatik Euskal Herrira bidean. Euzkadi, Euskadi… Euskal Hiria portu. Bertan ainguratu du ontzia egileak eta, 1965ean bezala, pentsamenduak erne zaizkio… ikusmiraren eraginez ez ezik, bizitzaren legean. Egileak hamaika ikusi du, bizi du, sufritu du herri honetan, herri honengatik, hemengo herritarrengatik, eta pentsamendu egin ditu sentimendutik datozkionak. Garia eta lastoa bahetu eta gogoeta mina eskaini digu. 2005ean beste soinu batek hartu du behialako orkestrarena. Ahotsa ez da Jimmy Fontanarena, Xabier Leterena baino. Euskalerri nerea ezin zaitut maite baina nun biziko naiz zugandik aparte.

Bestelakoa dugu bigarren partea. Lekua eta literatura ditugu bertako aitzakia eta arrazoiak. Idazlearen eskutik, Extremadura, Gaztela, Kanariak, Paris eta Marokon izango gara bidaian. Lekuak. Eta ibilerak, bizipenak, gogoetak. Tartean, fikzio magikoa elurrezko ipuinetan —Antonio de Murguiak esan zuena, Ametsak iparralde izoztuan, Lau aldiz elur—, eta, erremate, elkarrizketa distiragarria elurraren inguruan.

Bigarren zati honetan bertan, beste ipuin zoragarri bat, emigrazioaren lekuan: Declaración de Guillermo, eta, azken buruan, goia jotzen duen testua: Biografiaren lekua: Bilbografia: “Erabat galdua nenbilen 70eko hamarkadaren azken urte haietan, eta gainera ez neukan dirurik koltxoi bat erosteko ere…”.

Pentsamendu batzuen arrasto ahulak ziren 1965eko udan. Arrasto sakonak dira egun. Halaxe erakutsi digu Bernardo Atxagak urteen joan-etorrian han eta hemen argitaratu dituen kolaborazio ederretan barrena. Oraingo liburuan, bildu egin ditu horietarik zenbait, esker onean egituratu, argazki esanahidunak erantsi, eta erraz eskaini irakurleoi. Hemeroteka eta biblioteka-lanak arindu dizkio urre-bilatzaileari.

Liburu bat bi partetan, gureko galdetzaileen geozentrismotik aparte. Joseba Sarrionandia ohartarazle: “Geozentrismoa eta beste zentrismoak dira oraindik ere mendebaldeko pentsamenduaren oinarriak. (…) Zentroaren ideia hau ez da, bidenabar, naturala, ez bada kulturala, eta ideia horretatik sortzen den unibertsoaren imajina, gutienez, oker baten ondorioa da”.

Liburu bat, bi parte. Osorik irakurtzekoa.

Azken kritikak

Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray

Asier Urkiza

Idazketa labana bat da
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Bisita
Mikel Pagadi

Jon Jimenez

Hamlet
William Shakespeare

Aritz Galarraga

Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon

Hasier Rekondo

Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria

Jon Martin-Etxebeste

Dimisioa
Juan Luis Zabala

Mikel Asurmendi

Hetero
Uxue Alberdi

Irati Majuelo

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Amaia Alvarez Uria

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Patxi Larrion

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Jon Jimenez

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Nagore Fernandez

Zoo
Goiatz Labandibar

Asier Urkiza

Hetero
Uxue Alberdi

Joxe Aldasoro

Artxiboa

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

Hedabideak