susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Zergatik ez nauk maite? | Izena jarri »

Adio / Bitoriano Gandiaga / Elkar, 2004

Adio Mikel Santiago Arizaga / Luma berrien eleak, 2005-05

Udaren azkena zen, artean udazkena etorri gabe zegoen, baina zuhaitzak hasiak ziren beren udako jantzia galtzen. Ni haurra nintzen, eta gaur egun oraindik jakin ez dudan arrazoi batek bultzatuta, han nengoen nire antzera joandako beste batzuren artean. Urduri nintzen, zetorkeenari begira, eta atzean uzten nuena utziz ondo egiten ote nuen zalantzaz beterik. Haizeak jolasean darabilen hosto erdi ihartua nintzen, non eroriko ote zen jakin gabe bertaratua, baina hein berean pozik zegoena.

Ingurua ezaguna zitzaidan, nahiz eta ez nintzen maiz bertan izana. Mendiak eta haitzak nagusi ziren paisaia hartan, bazen garrantzia handiko beste elementu xume bat ere, orduan bere handitasunean apreziatzen ez nuena, baina edertasunaren adierazle paregabea bihurtuko zitzaidana: elorria.

Lehen eskola ematera etorri zintzaizkigunean, nik ez nekien idazle zinenik, eta are gutxiago zure bihotza eta arima horren ondo marrazten zenituenik hitzen bitartez. Umeak ginen orduan, beharbada ezjakintasunak sarri ematen duen harrokeriaz apur bat ausart jokatzen genuen, baina, sinets diezadakezu, ez geneukan ikasteaz haratagoko asmo izkuturik.

Urte hauetan guztietan, oso gogoan izan ditut zuk emandako klaseak. Maitasuna irakatsi zenigun, hizkuntzarekiko maitasuna, eta horrek eraman gintuen euskararen zirrikituetan ikertzen hastera, konturatu gabe ikastera, eta behin betirako euskaldun kontzientzia hartzera. Are gehiago, batzurengan beste su apal bat ere iziotu zenuen, urteetan haizeak maiz astindu arren inoiz itzali ez duena: literaturzaletasunarena.

Ez zen erraza astero idazlan bat egitea, lagunartean bizi ginelarik beste edozer gauza baitzen erakargarriago hamaika-hamabi urteko mutikoentzat, eseri eta idazten hastea baino. Baina hori ere lortu zenuen guregandik. Xume, umil, apal.

Bi urte izan ziren zurekin eman nituenak eta asko ikasteko aukera izan nuen. Zu ezagutzea ordea, ez zen hain erraza izan. Beranduago irakurri ditut zure idazlanak. Horrela sentitu izan dut, ingurumen guztiari zenion maitasun neurrigabea elorriaren bidez zenuela abestu. Hiru Gizon Bakarka ekarri zenizkigun gure herriarenganako kezka eta konpromisoa adierazteko. Uda batez Madrilen kotxeek ziztu bizian egiten zuten “dzu dzu” zolia, nik ere zuk entzundako eran dantzudala pentsatzen dut sarritan. Bizitzarekiko kezka, bizitzaren zentzua eta denbora, zure barren-barreneko galderak eta ardurak kanporatu zenituen, denbora galdu alde. Horren ondoren, Gabon anuntziatzen etorri zintzaizkigun, zure itxaropena ere gure egin genezan.

Eta orain, agur esan ondoren ere, esan diguzu Adio.

Horrek eraman nau duela hogei urteko udaren azken hura berriro gogoan hartzera. Orduan ez nekien hain maite izango nituenik zuk horren era errazean adierazitako hainbeste leku, bizipen eta errealitate. Hunkitu egiten nau une hura gogoratzeak, eta zure azken liburu hau eskuartean izateak zirrara itzela sentiarazi dit.

Poesia ez omen dago modan gaurko egunean. Zuk berriz, gaur-gaurkoa egin duzu, hitzei esanahi sakona emanez, gizakiaren izateraino bertaraino helduz. Gaisotasunak harrapatu zintuen, eta eroapenez kantatu zenion bizitzari. Joxe Azurmendik hitzaurrean adierazten duen moduan, bazenekien zure azken liburua izango zela hau, zure begiek argitara ateratzen ikusi ez duten Adio hau. Honen bitartez munduari esan diozu agur, zure obrari eta zure bizitzari nolabaiteko errepaso bat eginez.

Arratsaldetan ematen zenizkigun eskoletan entzuna nizun Orbelaunen jaioa zinela. Hor kokatzen da zure konzientzian beti azaltzen den nekazal mundua, euskal mundu zaharra. Zure bizitzaren hasiera, eta izatearen oinarria. Bizkaieraz ere idazten dituzu zenbait pasarte, sustraien egiazko distira adierazi asmoz. Gero Arantzazu dator, zure bizitza osoa. Zu zeu ere, lehenagoko udaren azken batean, zentzumenen paradisu horretarantz abiatu zinen. Eta hark bere egin zintuen. Zuk zerorrek diozu “Nire mundua Nabarniz eta Arantzazuren artean dago”. Artaso ere ageri da berriz, Elorritik Adioraino, hasieratik bukaeraraino, bizitza damaizun bihotza bailitzan.

Bitartean, Tel Aviv ageri da, Lur Santuan izan zenituen bizipenen isla. Poetikaren inguruko olerkien atari jarri duzu ataltxo hori. Ez duzu zure poetika horren inguruan teorizatu nahi izan, herri xumearekin bat egin nahi izan duzu beti, zu ere herri horretako arbola bat gehiago izan zarenez gero.

Honen ondoren erabat biluzten zara, hain era sinplean, ezen konturatu ere ez baikara egiten noraino bustitzen zaren. Baina zu zeu zaren guztia azaltzen diguzu, lehenago ere egin izan zenuen agian, baina orain erabatekoa iruditzen zait hori. Denborari buruzko kezkak, zure gauzak eta jendeak eta zure lurra eta herria, zu zeu ematen zatzaizkigu oso osorik. Maitasuna dario liburuan aipatzen duzun orori, eta irakurtzean, bizitzarekiko eta gure Herriarekiko maitasun horrek harrapatu egin nau, betirako.

Udaren azken baten, etor zekiokeena igarri ezinik, Arantzazura joan zen haur hark, zure altxorraren pusketatxo bat dastatzeko zortea izan zuen, eta orain ere, zure Adioaren aitzakiaz, berriz bizitzeko aukera izan du.

Bizitza oso baten sakontasuna liburu batean bildua. Bihotza eta arima. Euskal Herriarekiko berriz, esperantza izpia. “…dena haziz beteta dago, udaberriaren zain dagoen zelaia bezala”.

Eman diguzun guztiagatik, esker onez, adiorik ez.