« Tragedia edo | Gerra, haurraren begietatik »
Odolaren sua / Irene Nemirovski (Joxe Antonio Sarasola) / Alberdania, 2012
Arkadiako gizaki zorigaiztokoak Iraitz Urkulo / Berton, 2012-11-25
“Langa itxiko dut. Giltzaz itxiko ditut ateak. Erlojuari giltza emango diot. Kartak hartu eta bakar joko bat edo beste egingo ditut. Baso bat ardo edango dut. Ez dut ezertan pentsatuko. Lotara joango naiz. Lo gutxi egingo dut. Itzarrik egingo dut ametsetan. Berriz ere, garai bateko gauzak eta lagunak ikusiko ditut. Eta zu etxera itzuliko zara, etsita negar egingo duzu, barkazioa eskatuko diozu Jean gizajoaren argazkiari, iraganaz damutuko zara, etorkizunaz izutuko zara… Ez dakit biotako zeinek igaroko duen gau hobea”.
Harrigarria da Irene Nemirovskyren bizitzan halabeharrak, bere obran zehar etengabe errepikatuko den kontzeptuak, betetako paper garrantzitsua. Nemirovsky dagoeneko idazle ezaguna zen XX. mendearen lehen erdialdeko Frantzian, naziek, haren jatorri judua zela eta, Auschwitzera eraman zutenean; han hilko zen 1942an. Baina heriotzak ez du autore honen obra eten, azken urteotan haren bi lan berri agertu baitira: Suite frantsesa eta Odolaren sua eleberriak. Lehena bere alabek 60 urtez gorde bazuten, idazlearen biografoek aurkitu zuten bigarrena, Nemirovskyk atxilotua izan aurretik bere argitaratzaileari entregatu ziona.
Aitortzen dut inoiz ez nautela erakarri literatura unibertsaleko obra errealista potolo horiek. Aurreiritziek eramana, beraz, ekin nion Odolaren sua liburuaren irakurketari. Eta orain esan dezaket Irene Nemirovskyk generoarekin adiskidetu nauela, errealismoaren gainean nuen ikuspegia guztiz aldaraziz. Testu honetan ez dago hitz bakar bat ere soberan, denak istorioari egiten dioten ekarpenak justifikatuak direlako. Kontaketaren erritmo-aldaketek eta argumentuaren bihurrikeriek, bestalde, irakurleon arreta ziurtatzen dute. Idazleak, gustu estetiko handiz eta naturalismoaren ukitu nabarmenaz, paisaiaren deskribapena eta pertsonaien barne-mundu aberatsa uztartzen asmatu du. Frantziako landa-eremuko irudi zehatz-dotorea eskaintzearekin batera, Nemirovskyk trebezia erakusten du pasadan mendeko 30eko hamarkadako gizartea islatzen.
Familia bateko kideen bizitzen kontaketa intimistatik abiatuta, garaiko moral estua agerian uzten du; narratzailearen begirada kritikoak giro horretan gailentzen den itxurazko lasaitasuna gainditu eta nekazal komunitate itxi horren miseriak eta sekretu ezkutuenak azaleratuko ditu. Intrigazko istorio honetako protagonistak Arkadian bizi dira, baina hain zuzen existentzia lasai, perfektu eta zoriontsu bati eutsi behar eta ezin hori da, halabeharraren kapritxoekin batera, zorigaiztoko egingo dituena. Maitasun-traizioak, hilketa bat, erru- eta lotsa-sentipenak, pasio debekatuak, gaztaroko amets zapuztuak, zaharrenen damuak… Arkadia berezi honetan ezer ez da dirudiena, edozein unetan bertako herritarren izaera patxadatsuak ekaitzik izugarrienari bidea eman diezaioke.
Autoreak giza-existentzia eragiten duten gai garrantzitsuez idazten du: Maitasuna, Ongia, Bizitza, Patua… baina, batez ere, Zoriontasuna eta Denboraren Iragaitearekiko kezka agertzen du. Gaztaroa bizimodu zoriontsuarekin identifikatzen da eta zahartzaroa, aldiz, lasaitasuna eta heriotza sinbolikoarekin lotzen; era honetan irudikatzen da belaunaldien arteko amildegia, kutsu existentzialistak pertsonaien ekintzak eta hausnarketak busti dituen bitartean.
Literatura-lan onek bakarrik eragin dezaketen asegabetasun sentsazio batek gainezka egin dit Odolaren sua amaitu orduko, Irene Nemirovskyren gainerako testuak irakurtzera bultzatzen nauena. Zorionez, beste lau dira jada euskaraz gozatu daitezkeen idazlearen obrak: Dantzaldia, Arimen maisua, Birjinak eta Suite frantsesa. Gainera, seigarren bat aurki ateratzekoa da: Oker ulertua izeneko eleberria, Ipar Euskal Herrian kokatua.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo