« Isildutako minak | Bazoaz berarekin »
Gauaren usaina / Andrea Camilleri (Josu Zabaleta) / Erein, 2011
Siziliaren usaina Ander Arana / Diario de Noticias, 2011-10-02
XIX. mendean polizia eleberriak idazten hasi zirenez geroztik, asko izan dira beren bidea egin duten detektibeak, eleberri bakar batek ezartzen dituen muga estuak gainditu eta sail oso bat osatu dutenak, bizitza propioa hartu eta letren mundura ekarri zituen egileari berari gain hartu diotenak. Edgar Allan Poe, Sir Arthur Conan Doyle, Raymond Chandler, Agatha Christie eta gisako klasikoen lumatik sortu zirenak albo batera utzita, gaur egun ere franko dira Europan irakurleen arreta bereziki bereganatzen ari diren detektibeak. Alde batetik, Europako iparralde hotzetik heldu diren Mankellen Wallander edo Indridasonen Elendur inspektoreak ditugu —bakoitzak bere ezaugarri ditu, baina, aldi berean eta Norvegiako itsasoko haizearen eraginez, elkarren antz handia ere badute—. Eta horien aldean, Mediterraneoko haize epelak senidetuta, Vázquez Montalbánen Carvalho eta Andrea Camilleriren Salvo Montalbano, izena idazlari kataluniarrari zor diona, hain baita handia Camillerik Vazquez Montalbáni dion mirespena. Eta bien bitartean dago Simenonen Maigret paristarra, zeinaren lanak Italiako telebistarako atondu baitzituen Camillerik.
1994an Motalbano komisarioa sortu zuenez geroztik, Camillerik urtero-urtero argitaratu du gutxienez ere haren eleberri bat, eta italiarren artean izan duen arrakasta hain handia izan da non azken urteetan behin-edo gertatu izan baita haren bost liburu aldi berean egon direla Italian gehien saldutakoen artean. Halakoetan, kantitatea kalitatearen kalterako izateko arriskua dago, baina kasu honetan bederen ez da halakorik gertatzen; areago, liburuan zehar Camillerik esan arren ohartzen dela “hau eleberri bat baino telebistako serie bat areago dela”, darabilen hizkuntza ia zinematografikoaren bidez irakurlea bere aramu-sarean harrapatzen du, amaieran txundituta uzteraino Faulkner maisu handiaren Arrosa bat Emilyrentzat izeneko ipuin laburreko Grierson andereñoaren zoritxarra eta Gauaren usaina eleberriko Mariastella Cosentino andereñoarena uztartzen dituenean.
Esan bezala, Camilleri siziliarraren Montalbano komisarioaren ibileren berri ematen duen hogeitaka eleberrietarik bat dugu Gauaren usaina, eta, hartara, bere obra osoan ageri diren beste hainbat pertsonaiari buruzko zertzelada batzuk baizik ez ditugu aurkituko hemen; alegia, Vigàtako (Porto Empedocle, Sizilia) komisarioari buruzko eleberriren baten batzuk irakurri beharko ditugu, baldin eta jakin nahi badugu zertan diren Livia neska-lagunarekiko harremana, Fazio eta Augello lankideen bizitza pribatuko gorabeherak, Catarella telefonistaren hizkuntza-estropezuak, Bonetti-Alderighi zuzendari nagusiaren tentelkeriak, edo, besterik gabe, jakin nahi badugu nortzuk diren “mafiarik ez dagoenean mafia ikusten duten eta mafia badagoenean ikusten ez duten epaileak, poliziak eta karabineroak”.
Oraingoz, baina, euskaraz irakur daitekeen Montalbanoren abentura bakarra Josu Zabaleta legazpiarrak itzulitako hau denez, halakoen egarri garenok erdaretara jo beharko dugu, edo besteren bat itzultzen den arte itxoin (Igelak udazkenerako aterako bide du Hilabete bat Montalbanorekin, Fernando Reyk itzulita). Eta zain gelditu beharko dugu, orobat, argitaletxeek azken orrazketa-lanari zor zaion arreta noiz jarriko.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera