kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Hik ez dakik zer den beldurra / Karlos Linazasoro / Erein, 2019

Krudelkeriatik tiraka Aiora Sampedro / Berria, 2020-03-08

Joan den astean euskal literaturaren eta umorearen arteko loturak aztertzen dituen Aitor Biainen artikulua argitaratu zuen BERRIAk, eta han Karlos Linazasororen lanak umorezkoen barruan aipatu zituen Iban Zalduak. Preseski, irakurleak Linazasororen ironiarako ohitura identifikatuko badu ere, ez dezala lan honetan olgetarako literaturaren ukiturik bilatu. Egiazki, prozesatzea kostatzen den lana da tolosarraren azkena. Baiki, kontrazaleko mezuan “gaizkiari buruzko gogoeta gupidagabea” dela zehazten du argitaletxeak.

Irakurri eta hausnarrean uzten zaituen horietakoa da Hik ez dakik zer den beldurra lana. Ipuin-liburu bezala argitaratu zuten, nahiz eta hainbat, luzeragatik, mikroipuintzat ere jo daitezkeen. Liburuaren hasieran txertatutako beste idazle batzuen aipuekin batera, izenburuak narrazio guztiak gurutzatuko dituen atze-oihala izango dena aurreikusten laguntzen du: beldurra eta haren inguruko hausnarketa. Izan ere, gizartearen inguruko hausnarketa kritikoaz gain, idazlearen berezko poetika bat egituratzen da lan honetan; beldurrari loturiko poetika bat. Eta azalduko dut:

Linazasororen liburua irakurri bitartean, beti egiten dudan bezala, orri bat eta arkatz bat izan ditut prest oharrak hartzeko. Hiru ideia apuntatu ditut lehen kolpean: ezinegona; errua; noraeza.

Errua. Kontakizunetako protagonistetako askok aitortzaren bidetik jotzen dute narrazioan, eta iraganean gertatu den (egin duten) ezbeharren bat kontatzen diote hartzaileari.

Noraeza. Urduritasuna sentiarazten du irakurketak; erruari nahiz babesgabetasunetik etorritako beldurrari aurre egiteko bilaketan, istorioetako pertsonaiek amildegitik salbatzeko heldulekurik aurkitzen ez dutela ikusteak.

Ezinegona. Irakurketak irakurlea interpelatzen badu ere, jarrera introspektiboa erakusten du egileak. Horretarako, narratzailearen lehen pertsona ezinbestekoa da. Ipuinak lehen pertsonan daude kontatuta, eta gehienek kontzientzia-jarioaren estiloa jarraitzen dute. Hau da, pertsonaiak konfesatzen ariko balira bezala jasotzen ditugu kontakizunak hartzaileok; barne-bakarrizketa baten gisara, bat-batekotasuna, ideien desordena eta ahozkotasunaren ukituak dira prosa egituratzen duten ezaugarriak. Ipuin gehienen amaieran, gainera, efektismorako joera erakusten du egileak, traman aurreikusten ez zen bira bat ematen duelako gehienetan ipuinaren amaierak. Estilo-ariketa honek artegatasuna transmititzen du etengabe.

Poema gogoangarri baten haritik tiraka idatzitako lana dela ere aipatzen du argitaletxearen oharrak, eta, egiazki, prosa oso poetikoa da une askotan aurkitu daitekeena. Egileak beste lan narratibo batzuetako kontakizun minimalistetatik gehiago urruntzen den joera metaforikoari heltzen baitio lan honetan.

Irakurle honi bereziki interesgarria gertatu zaio lana, idazlearen ohiko literatura-ibilbidean suposatzen duen biragatik.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak