kritiken hemeroteka

8.536 kritika

« | »

Eresia / Goiatz Labandibar / Elkar, 2025

Doluaren ertzak Nagore Fernandez / Berria, 2025-06-22

Modu asko daude dolua egiteko; atsekabez eta minez beterik, amorruz eta etsipenez, edo are axolagabetasunez ere. Izan ere, zer sentitu behar genuke besteen bizitzetan geurean baino presenteago egon den senitarteko bat galtzen dugunean? Zer sentitu behar genuke hiltzen zaigun ahaideak presentziaz baino absentziaz bete duenean geure egunerokoa? Eta zer gertatzen da mina baino amorrua bada galerak eragiten duena geuregan? Zilegi da? Dolu zehatz horretaz dihardu Goiatz Labandibarrek Elkarren argitaratu berri duen bere azken nouvellean —nobela laburrean— izenburuak iradokitzen digunez: Eresia. Hil-kanta aitari. Ez da lehen aldia euskal literaturan —eta segur aski ezta beste sistemetan ere— eresiaren ideia leitmotiv izan, eta ez bakarrik kontzeptu bezala, artefaktu bezala ere materializatu dutena; hortxe dugu, esaterako, Oier Zuñigak zuzendu, eta Eneko Gil eta Belen Cruz artistekin batera errepresentatu zuten Eresia. Lurra arin bekizu, ama antzezlana (2022). Alde horretatik, irakurleak ez du ariketa originalik aurkituko Labandibarren nouvellean; berritasuna eta autorearen ahots propioa, aurkitzekotan, bi alderdi nagusitan identifikatuko du: batetik, alaba-aita harremanean; bestetik, eta batez ere, dolua kontatzeko erabilitako testuinguru kontrafaktualean.

Amatasunaren inguruko diskurtsoekin alderatuta, askoz ere gutxiago izan dira aitatasuna erdigunean jarri duten obrak, are urriagoak oraindik seme-alaben ikuspuntutik kontatutakoak. Kasu honetan, narratzaile-protagonista mintzo zaigu bere aitarekin izandako harreman mingarriaz, eta interakzio gatazkatsu horrek pandoraren kutxaren antzeko funtzioa du; aitatasunak tira eginda, genero-politikak zeharkatzen dituen beste hainbat gai azaleratzen dira bata bestearen atzetik: lanpostu boteretsuenen maskulinizazioa; bigarren plano batean geratu diren emakumezko guztiak, emazteak, amak, alabak. Horren ifrentzuan, hegemonikoaz bestelako eredu femeninoak ere egiten ditu ikusgarri, guraso bakarra den lehen lehendakari emakumezkoa, edo, bere aitak egindako akatsak errepikatzeko beldur izan eta, sufrimendutik saihesteko, ama izatea guztiz baztertzen duen protagonista femeninoa, esate baterako.

Liburuaren bereizgarria den bigarren alderdiari dagokionez, tonu eta testuinguru errealista bat eraikitzen zaigun arren, balizko etorkizuna irudikatzen du Labandibarrek obran. Hain zuzen ere, errealak ez diren inguruabarrak aukeratzen ditu oso erreala den sentimendu batez hitz egiteko: Euskal Errepublikan ainguratzen da protagonistaren aitaren heriotza. Balizko etorkizuna irudikatzeak eta zientzia fikziotik hurbileko genero baten bitartez kontatzeak, gainera, aukera eman dio umorea erabiltzeko, parodia eta hiperbolea baliatuz. Egia da bi baliabideok testuari bizitasuna eman diotela komikotasuna erantsi dioten heinean; zenbaitetan, baina, protagonistaren dolu prozesutik gehiegi atera nauten sentsazioa izan dut, eta iruditu zait kasu horietan espazioa kendu zaiola alaba-aita harremanaren sakontasunari. Asko interesatzen zaidan gaia eta harreman-mota da azken hori, eta Labandibarrek modu azalekoan dakarrela esango nuke, azalekoegian aukeran; nobela laburrak gehiagorako gogoa utzi dit.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Ibon Egaña

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak