kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Andrezaharraren manifestua / Mari Luz Esteban / Pamiela, 2019

Espektro bat euskal letretan (II) Ibai Atutxa Ordeñana / Argia, 2020-03-08

Aitortu nuen Ezagutzaren matazak liburuari egindako kritikan: ez naiz ni dramatikoegi jartzekoa. Baina berriro dramatiko jarriko banintz, “espektro bat dabil euskal letren plazan” esanez hasiko nuke baita iruzkin hau ere —oraingoan, Mari Luz Estebanen Andrezaharraren manifestua-ri buruz hitz egiteko—.

“Bere buruaz beste… bat egitea” praktika literario bilakatzen duena da euskal letretan dabilen espektroa —esanez, jarraian argituko nuke misterioa, orduko hartan bezalaxe—. Gainera, gaurkoan, Anariren Ametsen eraiste neurtua kantari lapurtuko nioke adierazpidea —zugan, irakurle, dramatismoaren efektua areagotzeko, noski—. Alta, ez dago dramatiko jartzeko beharrik eta agian adibide xinple batzuk aski dira esan nahi dudana adierazteko.

Andrezaharrak zera direla irakurri daiteke liburuan, “Emakumeari ezetz esa(te)n dioten emakume burujabea[k]”. Horixe da hain justu, “bere buruaz beste… bat egitea”: emakumea hil emakumea sortzeko. Emakume berri bat zapalkuntzei muzin egingo diena; subjektu berri bat eraikiko duena.

Andrezaharra beraz, bere buruaz beste… bat egiten saiatzen den subjektua bada, ez da gisako figura poetiko-politiko isolatua euskal letretan. Antzeko lanketa literarioak irakurri ditzakegu —edo horixe proposatu nahi dut behintzat hemen— Eider Rodriguezen Bihotz handiegia-n, Uxue Alberdiren Jenisjoplin-en, Danele Sarriugarteren Azala erre-n, Miren Agur Meaberen Kristalezko begi bat-en, eta baita, erarik mingarrienean, Kattalin Minerren Moio-n ere.

Agian merezi du pentsatzea ari dela zerbait gertatzen euskal letren plazan eta zerbait horren baitan, Andrezaharraren manifestua-k kokagune bereizitik hitz egiten duela. Izan ere, adineko emakumeari egiten dio lekua, iraungitze programatuaren data gainditu duenari, ero gisa erotismoz bizi denari, edertasunaren kanona zalantzan jartzen duenari, erromantikotasunak balio ez dionari, ikusezintasuna eta pobrezia bizi duenari. Eta bazterketa guztien ifrentzuan askatasunari, subertsioari, desobedientziari egin nahi dio bidea emakumea ez den emakumeak; oraindik etortzeko dagoenak.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak