susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Literaturak paradisuaren desengainua eskaini behar digulakoan | Libra zaitez beti azal zurien eraginetik »

Profilak (Mugetan barrena) / Amaia Iturbide / Erein, 2025

Begirada jantziaz Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2025-06-14

Amaia Iturbidek beste arte-diziplinatan, margolaritzan, bereziki, poemetarako elikagaia bilatzen duela igartzen da, grina hori bere poesiaren hornitzaile bilakatuta. Horren frogatzat, aurten bederatzigarren poema-liburua plazaratu eta Iturbidek berak egin du azala. Izenburuak identitateari buruzko adiera bikoitza dakar; batetik, profil hitzean pertsonen eta objektuen izaeren aniztasuna eratzen da; bestetik, parentesi artean gaineratzen den “Mugetan barrena” horrek iradokitzen du nortasun lausoaren afera, hots, egungo gizabanakoaren ertzak ezabaturik-edo, ziurgabetasuna gure garaiaren ezaugarrietako bat da, etengabeko eraldaketaren kariaz zalantzak barruratzen ditugun artean. Ildo horretatik, olerkietan galdera-erantzun tankerako dialektika sumatzen da, natura, geometria, arte edota teknologiari buruz kontzeptu filosofikoak uztartzen dituena.

Gaien aldetik, hauskortasuna, bakardadea eta orainaldiaren gaineko gogoeta azaltzen dira. Poemen lehen multzoa, “Manikiaren bakardadetik”, esaterako, oso adierazgarri suertatzen da. Gainontzeko lau multzoek —“Bizipen-laginak”, “Ikasketa prozesuez”, “Behatokietan zehar” eta “Planteamendu mugakideekin”— bestelakoak hezurmamitzen dituzte, hala nola, bizitzaren zedarriak, iraganaren lorratzak oroimenean edo artearen erreferentzia oparoak (zinema, Rothko, Beckett, haikua).

Iturbidek hautatzen duen munduari so horretan ertzak leuntzen dituen zerbaiten peskizan dabilela begitandu zait, errealitateak desenfokaturik ematen badu ere, poesian erresistentziarako gakoak aurki baititzakegu, kultura eta etika euskarri, etsipen edo hondamenari (“min sakabanatuan murgiltzen”, 79 or.) aurre egiteko. Helduaroko esperientziatik Iturbidek bizitzaren konplexutasun eta postmodernitatearen arrakalen gainean ondu ditu bertsoak, esperimentazio poetikorako hizkuntza-baliabideak ondo ustiatzen dituelarik.