« Lehen notak | Enarak azaro urrunetatik »
Kontrako eztarritik / Uxue Alberdi / Susa, 2019
Digestio korapilatsuak Irati Majuelo / Berria, 2019-09-29
Bidea egin du Uxue Alberdiren azken lanak argitaratu zenez geroztik. Baina nago dagokion baino dardara gutxiago eragin duela zenbait esparrutan. Izan ere, liburu hau ez da irakurri eta siestara lasai joateko modukoa. Aitzitik, etxeko lotsei buruz dihardu, plaza publikoko zapalkuntza sistemei eta biziraupen estrategiei buruz. Oraindik eztarrian trabatuta izango ditugu batek baino gehiagok bertan jasotako bizipen eta hausnarketak.
Emakume bertsolariek egun bizi dituzten trabak, zapalkuntzak, ahalduntze prozesuak, minak eta ilusioak aztertzeko asmoz, plazaz plaza dabiltzan hamabost bertsolari elkarrizketatu ditu Alberdik. Argi geratzen da helburua ez dela gaur egungo emakume bertsolarien erradiografia zehatz bat egitea, ez eta hamabost bertsolari horien ahotan emakume guztien ahotsa orokortzea ere. Baina, era berean, bide desberdinak jorratzen dituzten bizipen pertsonalak izanik ere, jatorrian zoru komun bat azaleratzen dute: sistema patriarkala. Garai bati erantzuten diote testigantzek, eta hala ere, ez dago diskurtso homogeneorik, iritziek collage bat osatzen dute, argazki osoaren tankera sumatzen laguntzen digutenak. Hausnarketarako helduleku, ekintzarako abiapuntu.
Liburu honek, hortaz, “tresna analitiko baten zirriborroa” osatu nahi luke, Alberdik berak aitortu bezala, kontrako eztarria estutzen digun korapiloa xehatu eta deuseztatzeko moldeak eraikitzeko. 22 mugatze mekanismo detektatu ditu autoreak, eta horien arabera antolatu elkarrizketatuen testigantzak, Joanna Russek Nola ezabatu emakumeen idazketa liburuan hasitako bidetik. Izan ere, liburu hau interesgarria da bertsolaritzaren unibertsoan dabiltzanentzat (bertsolari, gai-jartzaile, epaile, antolatzaile, bertsozale), baina baita bestelako diziplinetakoentzat ere, berezitasunak berezitasun oinarri berera bueltatzen baikara beti. Jule Goikoetxeak hitzaurrean laburbildu moduan: “Liburu hau bertsolaritzari buruzkoa litzateke, emakumeak izaki unibertsalak balira”.
Elkarrizketatuen hitzek esperientziaren zilegitasuna ematen diote liburuak azaleratzen duen biolentziari. Alberdiren hitzek, berriz, analisia eta hausnarketa errazten diote irakurleari. Egiak mahai gainean jartze horretan, bizipenen zilegiztatze horretan “liburu bat behar genuen horretarako?”, esango nuke liburu honek bertsogintzaren zenbait irudi idiliko kraskatzea lortu duela, baina biktimismoan erori gabe. Izan ere, bideko irakaspenak, pozak eta ilusioak ere ageri dira elkarrizketatuen hitzetan, “gure festa” sortzeko ahaleginetik eratorriak. Eta horietan, feminismoa aipatzen dute ahalduntzeko tresna gisa. Autoreak kolektiboari ahotsa eman izanak ere asko esaten du, egin baitzezakeen Alberdik diskurtso propioago bat elkarrizketak baliatuta, baina bakoitzaren hitzak zehatz-mehatz eta izen-abizenez jartzeak badu kolektiboaren aldarririk, desberdinen arteko ahizpatasunaren aldarririk.
Kontrako eztarritik irakurri ostean, ezinen dugu eduki arazoen jakitun izan aurreko loaldi goxorik. Ez dugu izanen ezjakintasunaren aitzakiarik, ez ezikusiarena egiterik. Digeritzeko asko daukagu oraindik.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Irati Majuelo
Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust
Aritz Galarraga
Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo
Aiora Sampedro
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Mikel Asurmendi
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lurrez estali
Ximun Fuchs
Jon Jimenez
Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo
Mikel Asurmendi
Poesia guztia
Safo
Mikel Asurmendi
Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre
Jon Jimenez
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Jon Jimenez
Reset
Aitziber Etxeberria
Mikel Asurmendi
Baden verboten
Iker Aranberri
Jose Luis Padron
Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza
Jon Jimenez
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Hasier Rekondo