« Musika | Literatura eta poesia »
Mila gau eta bat gehiago / Anonimoa (Patxi Zubizarreta) / Erein, 2002
Ekialdearen xarma eta sentsualitatea Manu Lopez Gaseni / Deia, 2003-02-18
“Mila gau eta bat gehiago” izenez ezagutzen dugun ipuin bilduma ekialdeko ahozko tradizioaren altxorretik datorkigu. Inork ez daki noiz sortu ziren lehen aldiz, baina ahorik ahoko bidaia luzea egin zuten harik eta XIV. mendean idatziz jaso ziren arte, arabieraz. Handik aurrera bertsio ugari izan zituzten, tankera horretako narrazio tradizionalekin gertatu ohi den legez, horietatik ezagunena Antoine Galland-ek frantsesez jasotakoa, duela hiru mende. Geroztik, idazle askoren iradokigarri suertatu da ipuinen ipuin hori, J.L. Borgesena, besteak beste, Gallanden bertsioa oinarri harturik berea egin baitzuen gaztelaniaz.
Oraingoan Erein argitaletxeak eskaintzen digun bilduma Patxi Zubizarretaren eskutik dator, mundu arabiarra ondo ezagutzen duen beste idazle baten eskutik, hain zuzen ere. Lehenago itzuliak zituen, Pamiela argitaletxean, bilduma horretako hiru ipuin ezagunenak: ”Ali Baba eta berrogei lapurrak”, ”Aladin eta Sinbad marinelaren historia”; baita Ekialde Hurbil hori bere obra propio askoren gai edo motibotzat erabili ere.
Edonola ere, “Gure Klasikoak” sailean argitaratutako honetan, bere osotasunean aurkezten dira bilduma hartako ipuin hautatu asko (antigoaleko bildumatzaile zenbaitek, izenburua hitzez hitz harturik, eta ugaritasuna besterik adierazten ez duen 1.001 horretara iritsi nahian, asmatu egin zituzten ipuin batzuk, horien artean, Borgesek dioskunez, Aladinen istorioa bera, jatorrizko testuetan ez baitzegoen, “Gallanden beraren zorioneko asmazioa izan bide zen”). ”Mila gau eta bat gehiago”, azken batean, askotariko ipuinez osaturiko corpus bati batasuna emateko helburuz asmatutako egitura bat dela pentsatzeko tentaldian erori da askotan irakurle hau. Xerezadek Xariar erregeari gauero kontatu behar hori tradizio bat baino gehiago biltzen dituzten ipuinak harilkatzeko aitzakia besterik ez dela dirudi; aitzakia paregabea, ordea. Bertan azalarazten baitira kontagintzaren baliabiderik betierekoenak. Izan ere, ipuinak bi norabidetan haziz doaz: luzeran eta sakoneran. Ipuinak bata bestearen ondoren kateatzeko baliabidearen ondoan, ipuinak bata bestearen azpian ere (ez kasualitatez “kutxa txinatarren eran” deitua), izugarrizko sakontasuna iritsi arte, handituz eta pilatuz doaz.
Ipuinetako gaiei dagokienez, sentsualitatea aipatu behar da lehenbizi. Baina baita beste batzuk ere, hala nola itxuraldaketak, jeinuak, mota askotako magiak, giza gorputzen edertasuna, eta beste asko. Mendebaleko pentsakerarako urrunekoa irudituagatik, bertatik bertara dagoen mundu bat.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera