« Indarkeriaren historia hurbila | Infernuratzea »
Made in Galiza / Sechu Sende (Txerra Rodriguez) / Txalaparta, 2012
“Made in Galiza” (2007), S. Senderen ipuin soziolinguistikoak Asier Sarasua / Eibartik, 2014-12-21
Asteburu honetan Séchu Senderen ipuin-liburua izan dut esku artean, Made in Galiza, 2007an Galaxia argitaletxeak kaleratutakoa. Galizian bertan arrakasta eta zenbait sari jaso zituen eta atzerrian ere (non eta Kurdistanen) ospea bildutakoa.
Euskal Herrian nolabaiteko oihartzuna ere izan zuen orain dela 2 urte, Txerra Rodrigezek euskaratu eta Txalapartak atera zuenean. Garai hartan denetariko iruzkinak jaso zituen, batzuk positiboak, beste batzuknegatiboak. Ni lehenengo taldekoen artean sartu naiz, liburua gustura irakurri duten horien artean, alegia. Leoné aspertu egin omen zen; ni batere ez.
“Ipuin soziolinguistikoak” direla aipatu dut goiburuan, eta halaxe da. Liburuak dituen 45 ipuin laburren artean (2-3 orrialdekoak, bataz beste), askok eta askok hizkuntza dutelako hizpide, eta gehienek ‘ukitu soziolinguistikoa’ dutelako (nolabait esatearren). Izan ere, Sendek galizierak bizi duen egoera gainbegiratzen du ipuinotan; orain gutxira arte erabat hedatua zegoen hizkuntza izatetik, egunez egun erabiltzaileak galtzen ari den horretara, gizarteko hainbat sektoretan inongo prestigiorik gabea, eta oraindik ere autogorrotoa eta mespretxua jasotzen dituena.
Ikuspegi kritikoz, baina umorez eta ironiaz ekiten dio beharlekuari; beharbada, larregiko samurkeriaz ere bai. Askotan surrealismoz, gehienetan imajinazioz. Horrela, ipuin bateko protagonistak noizbait galdutako hizkuntza aurkitu nahi du “Objektu galduen bulegoan”; hitzen lapurrak ere agertuko zaizkigu beste batean; berbak asmatzen dituen enpresa ere bai; beste ipuin batean hitzak dira protagonista eta hizlari; hurrengoan munduko hizkuntzarik zailena ezagutuko dugu; edo hitzak saltzen dituen dendaria; baita berbarik egiten ez duen herrixka; edota Alzheimerrak jota bere senideekin komunikatu ezin den atso elebakarra. Tarteka poema tankerako atalen bat, eta baita iragarki, panfleto edo autohipnosirako gidaliburu forma hartzen duten ipuinak.
Euskal irakurleari ia derrigorrezko egiten zaio Galiziaren eta Euskal Herriaren arteko paralelismoa egitea, baina uste dut akatsa litzatekeela hori. Horretan bat egiten dut Santi Leoneren iruzkinarekin (esan bezala, ez zitzaion batere-batere gustatu liburua), eta uste dut ipuinak ez direla sinesgarri “euskal klabean”. Eta egia da, gainera, liburua gidatzen duen diskurtsoa errepikakorra eta aski ezaguna dela gure artean. Nik neuk galizieraz irakurri dut liburua (ez du batere meriturik, erraz erraz irakurtzen eta ulertzen da), eta esango nuke horrek samurtu egiten duela idazleak sortu nahi zuen mundutxoan zanga egitea eta bere orrialdeetan proposatzen duen jolas linguistiko-literarioa hobeto jarraitzea. Hortxe proposamena.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera