kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Linh jaunaren biloba / Philippe Claudel (Itziar Diez de Ultzurrun) / Igela, 2010

Panpina hautsia Ibon Egaña / Deia, 2011-05-14

Agure bat itsasontzi baten atzealdean. Besoetan, maleta arin bat eta haur jaioberria, maleta baino are arinagoa. Agureak Linh jauna du izena, baina berak baizik ez daki hala deitzen dela, hilik daudelako haren izena zekiten inguruko beste guztiak”. Eszena indartsu horrekin hasten da Philippe Claudel frantziarraren Linh jaunaren biloba eleberri laburra, eta lehen paragrafotik argi zehazten dira liburuaren klabe eta gai nagusiak: Ekialdeko herrialde batetik erbestera, Mendebaldeko herrialde batera errefuxiatuta doan gizon nagusia da protagonista, maleta arina eta biloba lagun bakar dituena, gerran haurraren gurasoak hilak baitira. Gerra, erbestea, deserrotzea, ahanztura, zahartzaroa, adiskidetasuna eta bakardadeaz aritzeko bidea zabaltzen dio hari narratibo xume horrek Claudeli, eta orobat kontakizunari etekin sinboliko eta alegorikoa ateratzekoa.

Erbesteratzearen ondotiko egoera irudikatzen du Claudelek eleberrian: pertsonaia nagusiak ez du herrialde berrian hitz egiterik, ez baitute bere hizkuntza menperatzen, eta arrazoi beragatik galtzen du izena ere; funtsean, identitatea galdu duen pertsonaia da Linh agurea, bere iragana memorian eta argazkietan baino ez duena, eta orobat identitatea ere herrialdearekin batera atzean galdu duena. Iloba txikiari estu helduta alderrai dabilen agurea bihurtu da deserrian Linh jauna, iloba delako izan zenaren eta atzean utzitakoaren lekuko bizi bakarra. Hala, herrialde berrian, inkomunikazio ia erabatekoan, isolamenduan irudikatzen da Linh jauna eta hitzezkoaz bestekoa du komunikazio-modu bakarra, Bark adiskide minarekin.

Pertsonaiak izena eta izana galtzen duen gisa berean, eleberriko espazioek eta pertsonaia gehienak ere zehaztugabetasun berean, anonimian, laga ditu Claudelek, agian protagonistaren egoera amnesikoaren ispilu. Ez zaigu zehazten nondik heldu den eta non dagoen Linh jauna, zein gerratatik ihesi. Pertsonaiaren nortasun —eta iragan— galera hori indartzen du testuinguruaren indeterminazioak, beraz, baina badu bestelako helbururik ere: kontakizunari unibertsaltasuna eta izaera alegorikoa ematea, alegia. Badirudi Claudel esperientzia unibertsalez mintzatu nahi zaigula, baina, esango nuke zehaztugabetasun horrek berak kentzen diola indarra eta sakontasuna kontakizunari, eta agian horrexek eragiten duela batzuetan egoera bortitz zenbait urrunekoegitzat hartzea irakurleak, ezagunak egiten zaizkigulako gerraren inguruko diskurtso orokortzaileak.

Idazlearen xedea ez da izan, beraz, garai historiko bat birsortzea, ezta kontakizuna klabe errealistetan kontatzea ere. Amnesiaren ertzean, deserrian eta gizartetik kanpo bizi den agurearen barne-mundua eraikitzea izan da Claudel-en asmoa, eta trebeziaz lortzen du irakurleak mundua Linh jaunaren begietatik hauteman dezan. Nolanahi ere, pertsonaia (eta, beraz, ikuspuntua), berezia izanagatik laua eta azpilik gabea, halako onkeria batez garatua iruditu zait, gainerako pertsonaiak bezala. Agian ipuin moral eta alegorikoa eskaini nahi zuen idazleak (Eric-Emmanuel Schmitt etorri zait gogora), eta horretarako beharrezkoa zuen pertsonaia-sistema manikeoa. Baliteke. Baina inpresioa dut hunkidura erraz xamar bilatzera jo duela hainbatetan, inoiz pertsonaiak egoera behartuetan kokatuz, bestetan hizkuntzaren eta lirikaren bidez.

Edonola ere, ez da harritzekoa eleberriak arrakasta bildu izana, hala Frantzian nola handik kanpo, egungo literaturaren balore estimatuetakoak jasotzen baititu obra honek: onberatasunez tratatutako pertsonaia galtzaileak izatea protagonista, krudelkeriaz eta gaizkiaz modu orokortzaile eta testuinguruz kanpokoan aritzea eta eromenaren ertzean dauden pertsonaien ikuspegia bere egitea.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak