susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Tribuaren mintzoa | Itzulerak eta antzekoak »

Patio bat bi itsasoen artean / Ixiar Rozas / Arabako Foru Aldundia, 2001

Patiora begira Jon Kortazar / Bilbao, 2002-04

Narratzaile gisa ezaguna egin den Ixiar Rozasen lehen poema liburua irakurtzeko aukera izan dut. Eta aukera diot ez baitzait erraza izan liburu-dendatan aurkitzea poema liburua. Ernestina Champourcin Saria irabazi ondoren Arabako Foru Aldundiak argitaratu du. Marrazki aldetik eta paperaren aldetik edizioa txukuna bada ere, bizkar aldean daramatzan grapa biek panflo itxura ematen diote.

Bere txikitasunean, Ixiar Rozasen, esan dezagun behingoz izenburua, Patio bat bi itsasoen artean liburua begiradari egiten zaion omenaldia da. Liburua zabaldu bezain pronto agertzen den Josep Plá-ren aipuak garbi uzten du non sartzen garen: ikuskeraren mundu batean, intimitatearen zirrikituetatik sartzen den mundu baten deskripzioan: “Mundu teatroa zabala eta desberdina agertzen da”. Eta leihotik begiratzea dibertigarria bada Pláren iritziz, horixe egin du Rozasek. Burua leihotik atera eta mundu bat ikusi, eta mundu horren zeinuak idatzi. Lehen poemak ere azpimarratu du ideia hori: “murruek beti xurxulatzen didate istorio berri bat/ eta bat egiten dute/ zure ezpainek azalean izkiriatzen didatenarekin” (11).

Begirada eta idazkera. Ahotsak ongi erabiltzen dituela esan da Ixiar Rozasen estiloa definitzerakoan, hitza ongi moldatzen duela. Eta hemen nitasun baten hitza dugu, tonu oso hurbila, modernismoaren hiztegitik hurbil eta paralelismoz hornitzen den giroa. Hiriaren mapa marrazten du, Bartzelona multi-kulti batena, han dira etorkinak, han auzoko pertsonaiak, baina badago horren atzean zuka bati zuzenduriko diskurtso maitatia. Begiradak agintzen du eta pilaketek joko egin dute hitz jokoekin eta ingenioarekin.

Dena dago tonu minor batean, dena doa tonu melankoliatsu batean. Pertsonaiak agertzen dira, eta pertsonaien argazki narratiboa eskaintzen zaigu poemarik poema, eten gabe mundu bat sortu arte. Eta hala dio idazleak: “paisajeak pilatuz noa/ baso jaioberriak/ lautada irmoak// koadroak diruditen paisajeak/ izozturiko esperientziak/ bizipen iheskorrak” (46).

Mundu horretan ez dira falta nitasunaren garraztasunak. Bigarren zatian irakurraldi berriak agertzen zaizkigu (Prado, Bachmann, Lispector) baina munduak poema horrek adierazten duen modu horretan dirauela dirudi. Interesgarriak dira emakumeek idatzitako mundu baten agerpenak, emakume literaturaren aipamenak, han eta hemen, zeren Rozasek agertzen baitu emakumeen bizitzan diren ezpalarik gogorrenak “bonzo” poeman adibidez, emakume jipoituen inguruan idatzitako poeman, edo “ohiturak” berezian.