kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Lagun armatua / Raul Zelik (Edorta Matauko) / Txalaparta, 2009

Ihesari ihes Goizalde Landabaso / Deia, 2010-07-03

Tren bidaia batean hasi nuen liburu honen irakurketa. Neure road movie-a sortu nuen. Ruper Ordorikaren abestiak faltan izango nituela jabetu nintzen. Hasi eta berehala. Baina liburuan murgildurik idazlearen ahotsak gogora arazten zidanean baino ez dut gogoratu izan musika. Alex, Euskal Herriarekiko loturak dituen alemaniarra da. Raul bezala. Aspaldian ezagutzen du Euskal Herria eta bere egoera politiko, sozial eta kulturala. Raulek ere bai. Ez dakit antzekotasunak hortik gora doazen, eta aitortu behar dut jakinmina piztu didala horrek. Liburuaren bazterrean idatzi nuen “galdetu behar dut”. Irakurketak, goon.

Bide bi egiten ditu liburuak. Batetik road movie itxuran idatzita dago, ihesaldi zenbaiten kontakizuna da. Zubietaren ihesa, Alex-en ihesa. Bestetik, Alex protagonistak bere inguruko pertsonekin dituen harremanen berri ematen du. Alex bi dira ageri direnak. Ekimentsua eta izoztua. “Hannaren falta nabarituko ote dudan galdetu diot neure buruari. Benetan ezerk ukitzen ez nauelakoan nago. Batzuetan sentipena dut ez dudala batere sentipenik, emozionalki inexistentea naizela”. Ez-existentzia hori nabaria da hasieratik amaierara. Aitorpen garratzak uztartzen dira analisi politikoarekin, beldurrarekin, datu historikoen emariarekin. Benetako izen-abizenik ia ez da agertzen. Baina errez asmatzen da Zubieta zein izan litekeen. “Sarrionandia 1985ean espetxetik askatu zuena Zubieta bera zela lehen aldiz urte batzuk geroago jakin nuen, egunkaritik. Horrela izan nuen ihesaren berri. Badago kanta nahiko ezagun bat historia kontatzen duena eta x inguruko eskualdean herriko jaietan sarri jotzen zena”.

X leku bat da. Herrialde, hiri, eskualdea. Ez dut ulertu leku izenik agertu gura ez izatearena. Agian mapek agertzen ez gaituztelako, beharbada idazleak ez duelako kokatu gura izan istorioa. Baliteke izatea existentzia zalantzakorra dugulako. Ez dut asmatzen jakin eta hamaika hipotesi asmatu dut. Euskarari, Euskal Herriko hizkuntzari ere ez dio izenik eman nahi izan: Bazter hizkuntza esaten dio. X-etik urrun doan tren honetan bazterraren zentzua sentitu dut leihotik begiratzerakoan. Eta bidaia txartela eskatzerakoan ere bai. Neure road movie-k bat egin du Lagun armatuarekin.

Tren geltokia. Pentsamendu batek atseden hartu du geltoki honetan: Alemanian eta Euskal Herrian liburu hau ezberdin irakurriko ote da? Berlingo kafetegi batean liburua eskuetan duen emakumeak eta biok lerro arte berberak ikusiko ote ditugu? Ezin jakin. Liseriketa astuna duen liburua da Lagun armatua eta zenbait unetan atsedena behar izan dut irakurtzen ari naizena ondo irensteko. Tren bidaiaren atsedena profitatuz neuk ere osteratxoa egin dut bagoi artean. Laster liburuaren magalera itzultzeko. Abiatu da trena.

Pertsonaietako batzuen existentzia justifikatzea zaila iruditu izan zait liburu honetan. Sobran daudela begitandu zait. Esaterako, Rabee-ren figura. Uste dut bera barik ere ederto asma dezakegula Alex-en izaera zelakoa den, zer sentitzen duen, bere izozte emozionala zein neurritarainokoa den.

Alex-en buru janak, bere aspaldiko lagunarenganako zalantzak, duda-muda ideologikoak elkarrizketetan bikain islatu ditu idazleak. Esaldi laburrek intentsitatea eman diote. Eta erantzun laburrek misterioa erantsi diote. “—Esadak, irakurtzen ez baduk, egiten al duk ezer politikorik? —Bonbak ipintzen ote ditudan esan nahi al duk? —Hori ere bai, baina ez hori bakarrik”. Bien arteko elkarrizketak dira interesgarrienak. Zubieta azaltzen denean Alexen pertsonalitatea lausotzen da, sarri desagertzeraino. Badirudi Zubieta existitzeko sortu zela Alex. Izan ere, bere agerraldiaren zain sentitu naiz irakurketan zehar. Trenak abiadura hartu du, liburuaren ihesak ere bai.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak