kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Berandu baino lehen / Joseba Azkarraga / Alberdania, 2009

Hondamendia saihestu nahian Bixente Serrano Izko / Berria, 2009-06-28

Nago, eta zuzen dabilenaren inpresioa dut, gure arteko ezker kritikoaren gehiengoan sendo erroturik dagoelakoan Frankfurteko eskola deiturikoaren ikuspegia; arrazoi tekno-zientifikoaren garapenaren lorpenak horren sakon kritikatu zituen hura, alegia. Adorno eta Horkheimerren Ilustrazioaren dialektika dugu apika ikuspegi horren adierazle biribilena, II. Mundu Gerra ostean. Segituan, Popperrek, eskola horretan hasi omen zen arren, astindu bortitza eman zien biei bere Gizarte irekia eta haren etsaiak ikerketa erraldoian. Arrazoi tekno-zientifikoaren munstrokeriak salatu bazituzten lehenbizikoek, ingeniaritza soziala, hau da, arrazoi tekno-zientifikoaren ahalbideak, garapen ekonomikoan ez ezik, sistema demokratiko eta arrazional batean ere txertatzea proposatu zuen Popperrek. Lehenbizikoak, iraultzaile; bigarrena, saio iraultzaile guztien kontra. Lehenbizikoak, gaurko pentsamolde kritiko ezkertiarren iturri bat; bigarrena, gaizki deituriko neoliberalismoaren justifikazio sasi-demokratikoen eta demokrata zintzo gaur agertu nahi duten ezkertiar lepozurien iturri. Eskematikoegia nirea, ezinbertzez, baina adierazgarria bederen.

Frankfurteko eskolak haizaturiko ikuspegiaren hazi haiek lur hartu zuten gure mundu garatuan, eta, era batean edo bertzean, loratu egin ziren gaurko modernia osteko hala hainbat planteamendu intelektualen (ezker aldekoetan, jakina) nola estrategikoren hosto koloretsuetan: ekologismoan, anti-kontsumismoan, garapen eramangarriaren aldekoetan, etab. Mundu mental honen barnean dugu Azkarraga Etxagibelen Berandu baino lehen saiakera, artikuluz osaturikoa. Soziologo da egilea, liburuko idazkietan bistan dena, baina psikoanalisiaz ere baliatzen da gure gizarte hipergaratu honen barne-gaixotasuna diagnostikatzeko. Eta irakasle da langile gisa, hori ere bistan dena orri hauetan.

Dibulgatzaile agertzen zaigu, ikerle bainoago. Baina ez da mugatzen bertze ikerleen liburuak edo ideiak didaktikoki atondu eta laburbiltzera. Berak barneraturiko eta metabolizaturiko ideiak dira, bere esperientziekin, begiekin eta usaimenarekin ongi ere ongi oretuak, gero erarik adierazkorren eta sinesgarrienean azaleratzeko. Euskara jaso, erritmo ederrekoan, eta aldi berean kultura ertaineko edozein irakurlerentzat ulergarrian, idatzirik. Ez ditu bere iturriak ezkutatzen, pentsalari eta ikerle asko ekartzen du orrietara, baina pedantekeria guztietatik aldenduz, naturaltasun bikainez txertatuz idazkien ehunduran, berak bizi izandako edo bertze inork kontaturiko pasadizoak hartuz euskarri gisa: hain astun izan daitezkeen gaien irakurketa plazer ariketa bihurtzea lortu du. Zein ederrak, antologiazko aforismoak izateraino ere, erranaldi labur-labur asko, sintaxi luzeagoko paragrafo batzuetan sartuak edo haiei bukaera ematen dietenak! Irakasle eta idazle trebe baten merituak, inondik ere.

Hogeita hamabi artikulutan zehar jorratzen du gai anitz: gure zibilizazio tekno-zientifikoa, globalizazioa, eratzen doan beldurpeko gizarte likidoa, gaixorik eta prozac motako botiken beharrean dagoen hau, bai mundu zabalean, bai gure euskal txoko politiko eta sozialean.

Gai hauetan kritiko sartzen direnek badute giro apokaliptiko batean erortzeko joera bizia. Ez da hori gure egilearena. Berak errana, “apokalipsia desmobilizatzailea” da eta nahiago du “errealismo kezkatia”, “hondamendia posible dela aitortzen duen jarrera konstruktiboa”. Horixe adierazi nahi du, eta ederki lortu ere, izenburuko hitzekin, liburua itxi ere egiten duten hiru hitz horiekin: “berandu baino lehen”.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak