« “Sugegorri, bandera urduri” | New York, New York »
Euskararen auziaz / Aita Luis Villasante / EFA, 1988
Euskararen auziaz Dabid Zuazalde / Argia, 1988-12-04
Honez gero zuetako gehientsuenok baduzue liburu honen berri, Villasanteri hainbat elkar hizketa egin bait dizkiote azken asteotan Euskal Herriko komunikabide gehientsuetan. Liburua “Luis de Elizalde” sailekoa da, egileak berak euskararen batasunaren inguruan zertutako bilduma horretako bederatzigarrena, eta oker ez bagaude sail horretako euskarazko lehena, sintaxiari, deklinabideari, hitz eratorpenari eta abarri buruzkoak erdaraz ezagutzen genizkion eta. Zalantzarik gabe poztekoa da aldaketa, orain artean hitzaurre eta halako lantxo laburretara mugatzen zen Villasanteren euskal prosa dotorea luzaz dastatu ahal izanen bait dugu.
Baliteke honetan ere huts egitea, baina uste dugu EFArekin argitaratzen ez duen bildumako lehena dela, orain artean Oñatiko frantziskotarren aipamena bait zetorren eta honakoan berriz Lizarrako inprimategiarena besterik ez. Baliteke EFAk liburu gehiago ez ateratzea, baina ez dakigu. Dena den, txikikeria horiek ez zaizkio gehiegi axola irakurleari.
Benetako garrantzia duena, jakina, euskaltzainburuaren eritziak ezagutzea da. Eta horretatik bada ugari liburu honetan. Asko ere asko esaten eta adierazten du Villasantek, eta ezinezkoa da, noski, guzti horiek hona laburbiltzea. Are ezinezkoago halako baieztapenen bat edo beste egoki iruditu ez zaigula eta, lerro guti batzuetan gure desadostasuna adieraztea. Zentzudunak dira Villasanteren eritzi gehienak; zenbaitekin ez gatoz bat, baina hori ere ez da harritzekoa auzitan dauden hainbeste gai aipatzen dituenez gero.
Euskaltzaindiako lehendakariaren bertute nagusia, eztabaida goriak pizten dituzten gaietan erakusten duen zentzuna litzateke. J.A. Irigaraik aurten kaleratu zuen liburuaren izenburua erabiliz, “orekaren mintzoa” dei geniezaioke. Ez da erraz berotzen gure frantziskotarra, eta hori eskertzekoa da, “epel” izatea beti eta edonorentzat dohai ez bada ere.
Hamabost kapitulutan zehar ikutzen dituen gaiak honokoak dira: burutik kendu beharreko irudipenak, premiarik premiazkoena: hitz egin, purismoaren alde ona eta txarra, tresnatasuna eta tresnakeria, euskararen hitzak, normalkuntza eta euskara idatziaren batasuna, Euskaltzaindia, prosazko tradizioa osatu beharra, elebitasuna, irakaskuntza, esaeren mundua, itzulpena, euskara eta euskalkiak, maileguzko hitzen istiluak, lexiko berrikuntzaren beharra.
Ikusten ahal denez, kapituluen artean ez dago halabeharrezko segida eta loturarik. Gai askeak dira, eta horietako bakoitzaren barnean hainbat puntu ezberdin jorratzen ditu, guzti-guztiak kapitulu hasierako laburpenean aipatu eta gero.
Liburuko gehienak hizkuntzalaritzazko gaiak dira, baina Villasanteren ikuspegia ez da zientifikoa; ez hertsiki behintzat. Ez da hori bere helburua ere. Linguistaren bat aipatzen du, baina ez doa Saussurez harantzago. Aita Villasanteren oinarria euskal bibliografia bera da, euskaldunek hizkuntzari buruz idatzi izan dutena, euskaraz nahiz erdaraz, eta hemen bai erakusten duela erreferentzia euskaldunen ezagutza zabala. Eta hala behar, euskaltzainburu den aldetik.
Tira bada: nahikoa luzatu gara, ezer gutxi esan ahal izan badugu ere. Aurrerantzean, Luis Villasantek hontaz eta hartaz zer pentsatzen duen jakin nahi duenak badaki nora jo. Eta ez zaio faltako zer ikasia.
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña