« Eta ez preso egon delako | Ipuin onak »
Mundu mingotsa / Josef Skvorecky (Karlos Cid Abasolo) / Alberdania, 1996
Nerabearen begirada Edorta Jimenez / Euskaldunon Egunkaria, 1996-10-26
Liburu honen azala lehenengoz ikustean durduzadura eragin zidan han agertzen den irudi nagusiak: gurutze esbastikoa —naziena— beltzez, eta horren adarretako batean zazpi besoko argimutila —juduena—, honen besoetako bat esbastikaren adarra bera izanik. Barruko gaia gutxitan liburuaren azalean hain garden islaturik gutxitan ikusi izan dut: nazien agintaldian juduek jasan zuten jazarkundea, Holokausto eta guzti. Baina ez gaitezen azal artegagarri horretan gera, jo dezagun mamiaren bila.
Holokaustoarena gai arrunt bilakatu zaigu, mamirik gabeko ia-ia, garaiari dagokionez zinemaren mendean eta buru-egoeraren aldetik telebistaren mende bizi garenez gero. Hain arrunt ezen, Holokausto hitza aipatzen denero, juduen errausketaz dihardugula ematen baitu, galdetuz bezala beste zein holokaustori buruz hitz egin daiteke, bestela? Arrunkeriak alde batera utzirik, nire ustez liburu honetan Bigarren Mundu Gerra Txekiako gizartean izan zenaren erretratu bat ageri zaigu, artean nerabea zen Daniel izeneko batek kondatua. Orain arte esandakoetan ezer berririk ez, irakurle. Daniel horrek zer kondatzen duen, eta nola egiten duen, literatura dela da liburu honek dakarren berria, ordea.
Nerabe asko izan ziren gertaera (hemen zein adjetibo erabili?) haien lekuko. Horietariko batzuk literaturgile bilakatu ziren, nik neuk orain arte ezezagun izan dudan idazle hau bezala, eskarmentuz eta espantuz haragi-hezurretan iltzaturik geratu zitzaizkidan minak eta saminak eraz azaltzen jakin baitute. Ez zen samurra izango harako sarraskia haietan eta ondoren ere gertatuak paperera husteko lana, barrua askatzeko ahaleginean mina biziagotu egiten baita gehienetan.
Skvorecky honek nerabearen begiradak ikusi bezala eginez idatzi du Mundu mingotsa izenekoa, idazteko baimena eskatuz bezain herabe batzuetan, agian egokiak izan ez baina berak egin ere egiten dituen galderak airean utziz bestetzuetan, eta halako ironia mehe batez beti. Danielek K. izeneko herri bat aipatzen du ipuin guztietan, izan ere bere sorterriaren ikurra izanik hori, eta istorioz istorio agertzen zaizkigun pertsonaiak ere berberak dira, bat edo beste kenduta. Hala, bada, guztiek batera nolabaiteko eleberria osatzen dute liburuko kontakizunek, Karlos Cid Abasolo itzultzaileak berak aurkezpen ekitaldian adierazi zuenaren ildotik.
Laburtuz, hona hemen liburu zaindu bat, dudarik gabe literaturaren aldetik zer eskaini baduena eta aspaldion itzulpenen arloan jarri den kalitate-mailari eutsiz —liburua zuzenean txekieratik itzulia da— irakurle berriak hizkuntza arrotzetan idatziak euskaraz irakurtzen ausart daitezen bide egiten lagunduko duena, nik uste. Horrez gainera, edizio ondo zaindu honetako hitzaurrean duke irakurleak Skvorecky honi buruzkoan jakingura non asetu.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Aitor Francos
Urrats galduen hotsa
Luis Garde
Jose Luis Padron
Simulakro bat
Leire Ugadi
Ibon Egaña
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
Mikel Asurmendi