« Manifestuaren aldeko “bainak” | Bizitzaz eta beste »
Lurrez estali / Ximun Fuchs / Susa / EHAZE, 2024
Lurrari keinu bat Jon Jimenez / Gara, 2025-09-07
XIX. mendean, iraultza liberalen eta nazio-estatuen egonkortze prozesuen testuinguruan, Europako aunitz antzeztokitan berriz piztu ziren “Antigona” eta “Hamlet” gisako tragediak. Lurra eta lege zaharrak jokoan ziren garaian, gurean liberal eta karlisten arteko guduek agerian utzi zuten noren esku egonen zen ordura arte komunitatearen oinarri izan zen lurraren kontrola. Shakespeare eta Sofoklesen antzezlanak, hain zuzen, tradizioaren eta aurrerabidearen arteko talkaren alegoria gisa azaldu ziren orduan: aberats berri eta Estatuen aurrean, giza-komunitate eta nazio ttikiak.
Egun gatazka hori bizirik denaren seinale da Ximun Fuchs eta Axut! kolektiboaren “Lurrez estali” (Susa, 2024) antzezlana. “Hamlet” bera akuilu izan dutela aitorturik da orriotan, baina XVI. edota XIX. mendean ez ziren ideia berriak ditugu presente obran, ekologismoa eta klase borroka kasu, eta dilema unibertsal hura Euskal Herrian, Behe Nafarroako baserri batean, lurreraturik irakurtzen eta ikusten ahal dugu orain. Hala, Euskal Herriko Antzerkizale Elkarteak liburuaren aitzinsolasetako batean ongi erran eran, “ingurura adi; zentzumen guztiak komunitateari begira, momentuko kezka eta arazoak identifikatu nahian” ibili dira. Baita lortu ere. Eta horrela, gatazka geopolitikoek laborantzaren krisia agerian utzi duten garaiotan, Baxenabarreko herri laborari xume batera hilabete batez ehunka antzerki ikusle bertaratzea lortu dute. Hilabete batez, Izura herria eta Latsaga gaztelua izan ziren antzerki munduko erdigunea, eta “Lurrez estali”, antzerki zale guzien ahotan bolo-bolo zebilen fenomenoa.
Eta ez da gutiagorako. Izan ere, antzezlanak tragedia klasikoaren osagaiak dituen moduan, baditu herri antzerkiarenak ere. Eta hurbiltasun hori hautatutako gaiarekin eta hizkuntzarekin batera lortzen du, aldi berean eta, Gaizka Sarasolaren hitzaurreak aipatu bezala, erabat antzemangarri eta auzokide zaizkigun pertsonaiekin. Bertako egoerak eta egoera globalak bultzaturik, gure baserriak eta, oro har, euskal landa eremua krisi betean direnean, “Lurrez estali”-ko pertsonaiek idealismo antzuaren eta norabiderik gabeko ekintzaren artean kokatzen gaituzte. Eta gauzak diren eran erakusten dizkigute: nekazaritza eta abeltzaintzaren finantziazioa, ustiaketa, turistifikazioa, kutsadura, enpresa handiekiko dependentzia, elikadura subiranotasuna, herrien hustea, instituzioen ezina… Horren guziaren aurrean egun diren jarrera ezberdinen bidez, arazoen muinera hurbiltzen gaituzte, juzgu moralik gabe. Zeren eta, Sarasolak ondo laburtu moduan: “Keinu bat. Hori da Ximunek idatzi duena eta Axut!-ek eraiki duena. Izan ere, zer da antzerkia, hurbileko sentitzen ditugun horiekiko maitasun keinu bat ez bada?”.
Aizkorak eta gutunak
Edorta Jimenez
Asier Urkiza
0 negatiboa
Arantzazu Lizartza Saizar
Nagore Fernandez
Akabo
Laura Mintegi
Aiora Sampedro
Espainolak eta euskaldunak
Joxe Azurmendi
Mikel Asurmendi
Lakioa
Josu Goikoetxea
Irati Majuelo
Poesia guztia
Safo
Aritz Galarraga
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Maddi Galdos Areta
Amorante frantsesa
Miren Agur Meabe
Hasier Rekondo
Akabo
Laura Mintegi
Jon Jimenez
Akabo
Laura Mintegi
Asier Urkiza
Gatazka eta abusua ez dira gauza bera
Laura Macaya
Nagore Fernandez
Beste zerbait
Danele Sarriugarte
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Kuntzak eta kerak
Sara Uribe-Etxeberria
Jon Martin-Etxebeste
Hitzetik ortzira
Ana Urkiza
Mikel Asurmendi