kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Diamantearen plaza / Mercè Rodoreda (Maite Gonzalez Esnal) / Elkar, 1994

Colometa usoa Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1995-09-10

Maite Gonzalez Esnalen eskutik Mercè Rodoreda idazle kataluniarraren bi idazlan euskaraz irakurtzeko eta gozatzeko aukera daukagu: “Ipuin hautatuak” (Elkar, 1984) eta “Diamantearen Plaza” (Elkar, 1994).

Narratzaile eta eleberrigile haundi honen beste idazlan batzuetan bezala, “Diamantearen Plaza” irakurtzeko gehien erakartzen duena bere estilo sinplea da, hitzaren zentzurik onenean. Hemen ez dago sarritan banitate intelektualaren ondorioa den zailtasunik, neurri gainezkako ezertxo ere ez. Tajuzkoa da, hala nola liburu-apalategi bat edo arasa bat. Arotzek, iturginek, igeltseroek edo jostunek, hots, ofizio apaleko jendeak hitz egiten duen modu tolesgabea eta bizitzatik jaioa aukeratu du Rodoredak. Emakume hizkera erabiltzen du, emakume sena eta psikologia, oihalen xehetasunak, uso-motak edo loreen arteko ñabardurak nonnahi daudelarik. Hitz egiten den bezala, emakumeok hitz egin ohi dugun bezala idatzia da “Diamantearen Plaza”, eta alde horretatik niri Carmen Martín Gaiteren “El cuarto de atrás” gogoratzen dit.

Gabriel García Márquez-en ustez guda zibilaren ondoren argitaratu den eleberririk ederrena den hau estilo zuzenaz kontatua dago; hizkera hurbila, konkretua baina literarioa, egunerokoa baina poetikoa delarik. Deskripzio txikiz, merzeria txikiz josita eta brodatua dago eta elkarrizketa freskoz. Hizkera zehatza eta sinplea da, esentziala eta doia, hori baita Mercè Rodoredarentzat bezala niretzat ere idaztea.

Nobelaren protagonista berez Natalia izenekoa, baina Colometa izaerakoa, neska gazte bat da, apala eta bizitza zaila egokitu zaiona; hauskorra eta baita ere irmoa, bizitza aurrera ateratzeko enerjia zernahitik jasotzeko ahaleginetan beti; negar eta barre egiten duena etsipenetik itxaropenera. Bizitza naturaltasunaz onartuko du, egilearen esanetan “lehenengo planoan Colometa neukan, xaloa, sentimentaltasun izpirik gabe hartuko duen bizitzari aurpegia emanda: herriko jendeak hartzen duen bezala, sanoki”. Horregatik une beltzak ez zaizkio traumatikoak izango. Emakume honek ingurua leuntzeko duen dohainagatik, gertatzeko duen dohainagatik, gertakari nekosoenetan ere aurrera aterako da. Bere jarrera erdi absurdo erdi ingenuoaz, zorrotza eta mingarria litekeena kamuts eta samur bilakatuko du, eta bere ahultasunak sorrarazten dizkion zorabio eta ametsen bidez fikzio eta errealitatearen arteko eraztunera jauzi txiki bat egingo.

Leku batetik bestera uso dardarti baten gisa dabilen Colometa maitagarria zaigu bere hizkera, umore eta bere arima itxuraldakorragatik, baina batez ere pertsonaia inozentea delako.

Natalia ez, Colometa, Colometa usoa.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak