« Bidearen mugarriak | Be-bop erritmora »
Ilargia ihesi / Rax Rinnekangas (Jose Fran Izpizua) / Erein, 1996
Ez gara oso ezberdinak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-06-22
Rax Rinnekangas, idazle, musikari eta argazkilaria da. Finlandian jaio zen, baina dagoeneko ia mundu osoa ezagutzen du, eta Euskalerriari maitasun berezia dio. Finlandian, oro har, oso interes handiz hartzen dituzte euskaldunon kontuak. Hala diote haraino joan direnek, guk bezala, haiek ere, hizkuntza txikiaren jabe direlako, edo nork jakin… Jimu Iturralderen eta Bernardo Atxagaren lanak itzuli dituztela ere zabaldu da, aste honetan bertan, egunkariek ekarri dutenez.
“Ilargia Ihesi”, finlandieratik euskaratzen den lehen liburua dugu, eta hori guztia Jose Fran Izpizuari esker, Oso ondo ezagutzen baitu hango hizkuntza. Berak egina da, gainera, “Manual práctico de fines hablado”. Ez du, dena esan behar, merito makala zumaiarrak.
Liburua irakurri eta lehen irupidena, Finlandiako giroa eta guk ia oraintsu arte gure Euskalerri honetan ezagutu izan duguna ez direla oso ezberdinak. Erlijio itxiaren eragina biztanle guztiengan zabalduz (nabaria da giro hori nobelan, pertsonaiak menpe hartuak baititu eta idazleak gainera horren berri ematen digu hitzaurreko testuan); baserri-giroa, eta urtaroek markatutako bizimodua: belar-usaina, ebakitzeko garaian; errito zaharrak, nekazaritzarekin zerikusi zuzena dutenak, eta abar… Beraz, oso ezezaguna ere ez zaigu egiten nobelan kontatzen zaiguna.
Badu, ordea, euskal literaturan gutxiagotan agertu den elementua: panteismoa, hain zuzen; gauza guztiek, harriek barne, bizitza dutela sinestea. “Gizakiak harrietatik sortzen dira”, irakurtzen digu orrialderen batean. Nobelako umeek berez ezagutu dute hori, beren inozotasunean. Horretaz aparte, edo horrekin batera, polita da nobela hau. Haurtzaroko istorio bat ekartzen digu egileak. Bizitzara hasi berritan, nola pertsonaiek (“Soniak, Leok eta hirurok” dio testuak), ezagutzen duten sexoa, amodioaren formarik gordineenean, eta, ia denbora berean, heriotza. Antz handia du Atxagaren “Bi anaia”rekin, bien arteko aldeak kontutan harturik. Larrutik ikasiko dute pertsonaiek zer den errealitatea; bizitzaren eta heriotzren arteko zubia oso estua dela, azken finean. Eta azkenik ezustekoa, misterioaren azalpena…
Itzulpena korrektoa da, baina ez dakit ez ote zuen beste era bateko idazketa behar, testuak azaltzen duen indarkeria bere horretan adierazteko.
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pleibak
Miren Amuriza
Mikel Asurmendi
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui