kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Ilargia ihesi / Rax Rinnekangas (Jose Fran Izpizua) / Erein, 1996

Ez gara oso ezberdinak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-06-22

Rax Rinnekangas, idazle, musikari eta argazkilaria da. Finlandian jaio zen, baina dagoeneko ia mundu osoa ezagutzen du, eta Euskalerriari maitasun berezia dio. Finlandian, oro har, oso interes handiz hartzen dituzte euskaldunon kontuak. Hala diote haraino joan direnek, guk bezala, haiek ere, hizkuntza txikiaren jabe direlako, edo nork jakin… Jimu Iturralderen eta Bernardo Atxagaren lanak itzuli dituztela ere zabaldu da, aste honetan bertan, egunkariek ekarri dutenez.

“Ilargia Ihesi”, finlandieratik euskaratzen den lehen liburua dugu, eta hori guztia Jose Fran Izpizuari esker, Oso ondo ezagutzen baitu hango hizkuntza. Berak egina da, gainera, “Manual práctico de fines hablado”. Ez du, dena esan behar, merito makala zumaiarrak.

Liburua irakurri eta lehen irupidena, Finlandiako giroa eta guk ia oraintsu arte gure Euskalerri honetan ezagutu izan duguna ez direla oso ezberdinak. Erlijio itxiaren eragina biztanle guztiengan zabalduz (nabaria da giro hori nobelan, pertsonaiak menpe hartuak baititu eta idazleak gainera horren berri ematen digu hitzaurreko testuan); baserri-giroa, eta urtaroek markatutako bizimodua: belar-usaina, ebakitzeko garaian; errito zaharrak, nekazaritzarekin zerikusi zuzena dutenak, eta abar… Beraz, oso ezezaguna ere ez zaigu egiten nobelan kontatzen zaiguna.

Badu, ordea, euskal literaturan gutxiagotan agertu den elementua: panteismoa, hain zuzen; gauza guztiek, harriek barne, bizitza dutela sinestea. “Gizakiak harrietatik sortzen dira”, irakurtzen digu orrialderen batean. Nobelako umeek berez ezagutu dute hori, beren inozotasunean. Horretaz aparte, edo horrekin batera, polita da nobela hau. Haurtzaroko istorio bat ekartzen digu egileak. Bizitzara hasi berritan, nola pertsonaiek (“Soniak, Leok eta hirurok” dio testuak), ezagutzen duten sexoa, amodioaren formarik gordineenean, eta, ia denbora berean, heriotza. Antz handia du Atxagaren “Bi anaia”rekin, bien arteko aldeak kontutan harturik. Larrutik ikasiko dute pertsonaiek zer den errealitatea; bizitzaren eta heriotzren arteko zubia oso estua dela, azken finean. Eta azkenik ezustekoa, misterioaren azalpena…

Itzulpena korrektoa da, baina ez dakit ez ote zuen beste era bateko idazketa behar, testuak azaltzen duen indarkeria bere horretan adierazteko.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak