kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Ilargia ihesi / Rax Rinnekangas (Jose Fran Izpizua) / Erein, 1996

Ez gara oso ezberdinak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1996-06-22

Rax Rinnekangas, idazle, musikari eta argazkilaria da. Finlandian jaio zen, baina dagoeneko ia mundu osoa ezagutzen du, eta Euskalerriari maitasun berezia dio. Finlandian, oro har, oso interes handiz hartzen dituzte euskaldunon kontuak. Hala diote haraino joan direnek, guk bezala, haiek ere, hizkuntza txikiaren jabe direlako, edo nork jakin… Jimu Iturralderen eta Bernardo Atxagaren lanak itzuli dituztela ere zabaldu da, aste honetan bertan, egunkariek ekarri dutenez.

“Ilargia Ihesi”, finlandieratik euskaratzen den lehen liburua dugu, eta hori guztia Jose Fran Izpizuari esker, Oso ondo ezagutzen baitu hango hizkuntza. Berak egina da, gainera, “Manual práctico de fines hablado”. Ez du, dena esan behar, merito makala zumaiarrak.

Liburua irakurri eta lehen irupidena, Finlandiako giroa eta guk ia oraintsu arte gure Euskalerri honetan ezagutu izan duguna ez direla oso ezberdinak. Erlijio itxiaren eragina biztanle guztiengan zabalduz (nabaria da giro hori nobelan, pertsonaiak menpe hartuak baititu eta idazleak gainera horren berri ematen digu hitzaurreko testuan); baserri-giroa, eta urtaroek markatutako bizimodua: belar-usaina, ebakitzeko garaian; errito zaharrak, nekazaritzarekin zerikusi zuzena dutenak, eta abar… Beraz, oso ezezaguna ere ez zaigu egiten nobelan kontatzen zaiguna.

Badu, ordea, euskal literaturan gutxiagotan agertu den elementua: panteismoa, hain zuzen; gauza guztiek, harriek barne, bizitza dutela sinestea. “Gizakiak harrietatik sortzen dira”, irakurtzen digu orrialderen batean. Nobelako umeek berez ezagutu dute hori, beren inozotasunean. Horretaz aparte, edo horrekin batera, polita da nobela hau. Haurtzaroko istorio bat ekartzen digu egileak. Bizitzara hasi berritan, nola pertsonaiek (“Soniak, Leok eta hirurok” dio testuak), ezagutzen duten sexoa, amodioaren formarik gordineenean, eta, ia denbora berean, heriotza. Antz handia du Atxagaren “Bi anaia”rekin, bien arteko aldeak kontutan harturik. Larrutik ikasiko dute pertsonaiek zer den errealitatea; bizitzaren eta heriotzren arteko zubia oso estua dela, azken finean. Eta azkenik ezustekoa, misterioaren azalpena…

Itzulpena korrektoa da, baina ez dakit ez ote zuen beste era bateko idazketa behar, testuak azaltzen duen indarkeria bere horretan adierazteko.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak