kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Parranda / Eduardo Blanco Amor (Ramon Etxezarreta) / Igela, 2015

Gainbehera dator dena Aritz Galarraga / Deia, 2016-04-30

Galizian argitaratu ezin —zentsura ez zuen pasa—, eta Argentinan publikatu behar izan zen A esmorga, 1959an, Eduardo Blanco-Amor idazlearen eleberririk entzutetsuena. Eta 36ko gerra ondoko panorama literario galegoa berritu zuen lanik garrantzitsuenetakoa. Motiboak baditu horretarako: narrazio teknika original eta, kontatzen zaigunerako, ezin aproposagoa —Cipriano Canedok edo Cibranek edo Castizok, dei diezaiogun nahi bezala, epailearen aurrean eginiko deklarazioa da dena, lehen pertsonan, are epailearen galderak desagerrarazita: epaitua aurretik dagoelako jada kondenatua?—; protagonisten aukeraketa —oraintxe aipatutako Castizo horretaz gain, Ahohandi eta Milagizon, hirurak ere pertsonaia marjinalak, maila sozial apalekoak, analfabetoak, alkoholikoak—; homosexualitatearen tratamendua —“nik jakin ezin izan dudana da Ahohandik bestea profita zedin edaten ote zuen ala Milagizonek edanarazten zion probetxua hartzeko”—; biolentzia instituzionala —epaileak eta Guardia Zibilek gure protagonistengan deskargatzen dutena; eta, zalantza gutxi, eleberriaren zentsuratzean pisu handia izango zuena—; klase apalen hizkera islatzen duen hizkuntza erregistroa —euskarazko itzulpenak era berean jasotzen duena: adibidez, hitz arruntak, esaldi eginak eta abarrekoak erabilita—. Labur: garaiari aurre hartu zion eleberri baten aurrean gaudela, gaur egunean halaber irakurgarri askoa egiten dena.

Eta Castizoren ahotik ezagutuko dugu parranda. Parranda baino gehiago gainbehera, deskalabrua, neurrigabekeria. Eta ezagutuko dugu guzti-guztia, xehetasunik txikiena, epailea gogaitzera iristen dela —edo gogaitzera iristen dela intuitzen dugula: “guztia esan behar da, begiratu batera asuntokoa ez badirudi ere”—. Lanera bidean lasai antzean omen zihoala, bi lagunak aurkitu zituela, dagoeneko parrandan zeudela, eta hortxe abiatu zela bukaeraren hasiera, zoritxarraren atzetik zoritxarra. “Edanetan ito behar genituenak gero eta handiagora zihoazen”. Pasatzen diren leku guztietatik behartuta daude ihes egitera. Burdel, jauretxe, taberna, upategi. Atzean uzten dituzte haserre, jipoitu, berdin gorpuren bat halaber, tarteka. Lastima bakarra du Castizok, ordea, hain zuzen formaltzeko asmoa zuenean gertatu zirela: “Hondamendia atera zitzaidan bide erdira zoritxarreko haien laguntzan eta sekula egin ez eta pentsatu ere ez nituen kontutan sarturik nengoen (…) gizon zintzoa izatea erabakitakoan, justu praktikan jarri behar nuenean”. Narrazioa momentuka da barre-egingarria, momentuka da negar-eragilea, baina momentu oro da aurrera egiteko gonbita, parrandalari horiekin batera aurrera egitekoa. “Lagunekin habilenean, gauzei utzi egin behar zaiek joaten errematera arte”. Eta errematea, derrigorrean, da tragikoetan tragikoena.

Ramon Etxezarretaren itzulpenean, antza 1989tik egindakoa —kredituetan ezagutu dugu datu harrigarria—, pozteko modukoa da Parranda argitaratzearen berria. Auskalo orain pelikularen aitzakian, baina, pelikularik ikusi gabe ere, gozatuko dugu liburuaren irakurraldia.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak