kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Azken anaia / Nathacha Appanah (Mikel Garmendia) / Alberdania, 2008

Exorzismo literatura? Bixente Serrano Izko / Berria, 2008-11-30

Atentzioa eman dit zer arrakasta lortzen duten mendebaldeko gizarte heldu eta zahartu hauetan haurren begiradetan oinarrituriko narrazioek.

Adin batetik gorakook, eta batik bat frankismo pean hazi ginenok, ongi ere ongi dugu memorian iltzaturik film genero izatera heldu zen harako fenomeno zinematografiko hura, haur protagonista zuten film sentibera eta negar egingarri (negargarri ere gehienetan) haiek. Aitortu behar dut hezkuntza hark sortu zidala gero aurreiritzi eta atzerakuntza halakoa, haurrak narratzaile edo protagonistatzat hartzen dituzten narrazioen aurrean.

Ez nuke nahi, halere, inpresio faltsurik eman: alegia, hizpide dudan gaurko narrazio honek hartako harekin zerikusirik duelako inpresio faltsua. Alderantziz, hemen nauzun irakurle hau nolabaiteko hezkuntza berriro jasotzen dagoela azpimarratu nahi dut. Haietan, hain zuzen, gehien-gehienak haurrei beraiei eta gurasoentzat izateaz gain, mundua ez zen ikusten haurren begiradetatik, baizik eta helduenetatik, eta asmo batekin: amesturiko haurtzaro baten samurkerietan murgil eta oinarri zedin gizarte moldagarri bat, zurien balio kristau eta tradizionalen gainean eraiki nahi zuten gizarte erabilerraz hura. Gaurko hauetan, hizpide dudan Nathacha Appanahen Azken anaia kasu, haurren begietatik ikusiriko mundu bat agertzen zaigu, haurren begietatik ikusiriko mundu heldua, helduona, preseski samurra ez dena, helduok askotan higuingarri egin dugun mundu hau. Obra irakurterrazak dira gaurkoak ere, sentiberatasun eta sentimentalismoei ere irekiak, eta hori nahikoa arrazoi izan daiteke haien arrakasta ulertzeko. Baina baliteke bertze arrazoi sakonagorik ere izatea tartean: zer-nolako mundua eraiki duen gizarte “zibilizatu” honek, bazterkeria eta sarraskiak zientifikoki gauzatu nahi izan dituen mundu bat, alegia, haren etorkizuna bera ere arriskuan jartzeraino; hau da, etorkizunaren kezkek zerikusirik izan dezakete, zertarako, eta irakurleek ikusi nahi dezaten mundu konpreniezin hau, baina ikusi nondik, eta haurren begiradetatik, hain zuzen ere ulermena heldu gabe duten haurrengandik, arriskuan dagoen etorkizun promesa horietatik. Halako exorzismo saio bat, harri aroetako Venus haien antzekoa, ezbaiko etorkizuna ikusten zaion mundu baten beldur?

Harrigarriak dira paralelismoak eta kontrasteak Appanahen Azken anaia eta John Boyneren Pijama marradunaz jantzitako mutikoa narrazioen artean. Bietan haur bana protagonista, bietan preso dagoen bertze mutiko judu banarekin harremanetan jarri eta elkarren adiskidetasun sakona nozitzen duten protagonista bana, bietan gauzak ulertzeko inolako prestutasunik ez duten haur begiradak. Guztiz bertzelakoa da gero non garatu den adiskidetasun hori Appanahen narrazioan. Guztiz desberdina ere lekua, exotikoagoa Azken anaia nobelarena, Maurizio uhartea, europarroi Indiako Ozeanoko ur urrutietan galdurik suertatzen zaigun leku kolonial eta multikultural bat. Egilea hor jaio zen, eta Frantzian dihardu idazle, frantsesez jakina, eta gai da, bereziki, urrutiko mundu hura gure hemengo gizarte kezkati baten begiradatik erakusteko.

Mutiko bat da, bai, protagonista, baina zahartzarotik kontatzen dizkigu gauzak, helduon eskarmentutik, narrazioaren zertzeladak gertatu zirenetik hirurogei urte pasatu eta gero. Hori bai, zahartzarotik egindako gogoeta batzuk salbu, haurtzaroan kokaturiko begietatik.

Estilo soil batean, hunkigarria da beti ere kontakizuna, eta zer pentsatu ematen dio leitu ez ezik hausnartu ere nahi duen irakurleari.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak