kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Maitalea / Harold Pinter (Iñigo Errasti) / Elkar, 2007

Geure jokabideak, agertokian Inma Errea / Diario de Noticias, 2007-02-22

Beti da gauza bitxia taula baten gainean antzeztua izateko sortu dena liburu batean leitzea, baina antzerki-lan bat irakurtzeak, irudimena eragiteko ahalegin handiagoa eskatuta ere, antzezlana beste ikuspegitik dastatzeko aukera ematen digu.

Bereziki interesgarria da Harold Pinterren obrak irakurtzea, haietan hitzek eta hizkuntzaren erabilerak duten berebiziko muntarengatik.

Harold Pinter (Londres, 1930) erabat ezaguna egin da, 2005eko Literaturako Nobel saria eskuratu eta gero. Baina aurretik ere bazuen ongi irabazia ospea, hala zinema- eta antzerki-lanengatik —non boterearen, harremanen eta hizkuntzaren arteko lotura sakonak agerian paratzen baititu, Ionesco edota Becketten oihartzunak lagun— nola justiziaren alde eta agintekerien kontra borrokatuta erakutsi duen konpromiso politikoagatik.

Maitalea eta beste antzerki-lan batzuk izenburuaren aterpean, Iñigo Errastik Pinterren bost lan eskaintzen dizkigu ederki euskaratuta; bost lan, Pinterrek antzerkiaren arloan jorratutako ibilbidean mugarri eta erakusle doi direnak. Iñigo Errastik Nobel sariaren irabazleen lanak itzultzeko urtero deitzen den Jokin Zaitegi saria irabazi zuen 2005ean, eta horren emaitza dira, hain zuzen, gaur hona ekarritako liburu honetako Maitalea (1963), Lehengo denborak (1971), Alaska moduko bat (1982), Festa giroan (1991) eta Mendiko hizkuntza (1988). Lan guztiotan nabarmenak dira Pinterren kezkak —banakoen arteko botere-harremanak, harreman horietan sarri agertzen den bortxa, boterea eskuratzeko hizkuntza usteltzeko gizon-emakumeon trebezia eta botere politikoak gizartea mendean izateko baliabide horiek beraiek erabiltzeko duen manera lotsagabea— eta horien gainean egileak egiten duen salaketa gogorra.

Maitalea-n, senar-emazte protagonisten joko sofistikatuan haien irudimenezko maitalea ia erreala, benetakoa, nola bilakatzen duten erakusten digu Pinterrek, eta Lehengo denborak-en, oroimenak pertsonengan uzten dituen aztarnen subjektibotasunak gertaeren objektibotasuna bera nola menderatzen duen aztertzen du. Alaska moduko bat-en benetako kasu kliniko batez baliatzen da egilea, denboraren iragateari buruzko pertsonen pertzepzioetan murgiltzeko. Hiru antzezlan horiek espazio pribatuak (etxea, ospitalea…) dituzte eszenatoki, eta harreman pribatuak, lotura. Festa giroan eta Mendiko hizkuntza, ordea, esparru publikoan jokatzen dira, eta zuzen-zuzenean jotzen dute botere-abusuen kontra, dela gizarte-maila altuko pertsonaiek festa pribatu batean dauden bitartean kanpoan gertatzen ari diren izugarrikeriez jabetzeari egiten dioten ukoa (Festa giroan) dela boteredunek beren hizkuntza inposatuta menderatuen eta horien hizkuntzaren kontrako jarrera krudela (Mendiko hizkuntza) —turkoek kurduen kontra jokatzeko erakutsitakoa, kasu— salatuta.

Finean, antzezlan hauek ez dira atsegin emateko eginak, begiak irekitzeko baizik, gurengandik ez oso urruti gertatzen diren gauzen aurrean, gainera.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak