« Kronika bitxia | Haurtzaroa biluztuz »
Koaderno handia / Agota Kristof (Eskarne Mujika) / Alberdania, 1997
Gerraren ondorengoak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1998-05-02
Gerraren ondorengoa zer den jakin nahi duenak irakurtzea besterik ez du Agota Kristofen Koaderno Handia. Euskaraz irakurri nahi duenak aukera aparta du, oso polita baita Eskarne Mujikaren itzulpena. (Euskara ederra duela esan nahi dut.) Gerra aipatu dut, eta nahita izan dela aitortu behar, gerrari buruzko testurik gordinen eta ankerrana baita (gerraren kontrakoa alegia), nik dakidala, Agota Kristofen hau. Askotan aipatu izan dira gure artean gerrak dituen abantailak, gerrak heroe izateko ematen dituen aukerak, eta batzu-batzuk ere iritsi dira gure gerrarik ezaz tristatzera. Gerrak, gehienetan, gizon-emakumeen alderik gaiztoena erakusten du.
Hala ere, liburuan ez da gerraren aipamen handirik egiten, baina gerra badago. Egia esan, Agota Kristofek bizkien istorioa kontatzen duenean ez du zehaztasun handirik ematen. Hiri Handia aipatzen du (Köszeg, Austriarekin ia mugan dagoen hiria), Hiri Txikia aipatzen du, (Kristofen familia gerra amaitu baino urte bete lehenago joan zeneko herriska). Apenas xehetasun askorik ematen duen. Idazleak berak geroago, liburuak arrakasta izan eta urte batzuetara, esan zuenez, ez zen bere asmoa nobela historikoa egitea. Irrealtasun giroa sortzea zen interesatzen zitzaiona. Horregatik bihurtzen nobla hau sinbolikoa.
Agota Kristofek, 1935.ean jaioa baita, txikia zela ezagutu zuen gerra. Alemaniarrek Hungarian egindakoa bizi izan zuen, baita sobietar soldaduek geroago egin zutena ere. 1956.ean Austrian jarri zen bizitzera. Azkenik Suitzan, eta han ikasi zuen frantsesa.
Koaderno Handiko argumentua ez da nahasia. Atal laburretan dago banaturik. Bakoitzean gertaera azpimarragarriren bat kontatzen da. Protagonistak, esan dugun bezala, bi anaia bizkiak dira, ankerrak? eroak? (ez heroeak) direnak. Umeek kontatzen dute ikusten dutena. Nobelak, azken finean, ez du laguntzen ongiaren eta gaizkiaren arteko mugak zehazten. Baina ondorio gisa atera daiteke, gauza guztiek bezala, umeak ere, gerra garaian, izan daitezkeela helduak bezain gogor eta bihozgabe.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez