« Klasikoak betirako | Bertsotan »
Kristo Ebolin geratu zen / Carlo Levi (Koldo Biguri) / Alberdania, 1997
Gogoeta etikoa Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1997-09-20
Kristo Ebolin geratu zen izeneko nobela kutun modukoa izan zen garai batean, gazteleraz argitaratu eta berehala. Garai ezberdinak ziren, noski, eta gaur baino errazago irakurtzen ziren Italiatik zetozen liburuak, gaur baino aiseago irentsi ere handik hona trimulka zetozen ideiak ere. Carlo Leviren nobela, esaterako, ezin daiteke irakurri huts-hutsean, berekin baitakar, huntzea harriari itsatsita bezala, konpromezuarekiko gogoeta etikoa. Ahazten ez den liburua da horregatik, orrialde bakoitza giro sozialaren eta egoera ekonomikoaren salatari baita. Egongo da seguruaski, irakurketa literarioa soila egingo duenik, sakonean gehiegi sartu gabe, eta huts egingo du liburua ulertzerakoan.
Pelikula ere badago, italiar errealismo peto-petoaren eredukoa gainera. Gogoratzen naiz nobelako orri asko etorri zitzaizkidala burura filmea ikustean, zehatz jasotzen baitu hark nobelako letra, eta hori ez da beti gertatzen. Filmearen hasiera ere oraindik tinko daukat grabaturik. Gizon bat autobus zahar batetik jaisten da, maleta bat eskuan eta bi karabinero atzetik. Horrela hasten da filmea, eta horrela nobela. Filmean ikusi egiten da Carlo Levik idatzitakoa. Paisaia lehorra, zuhaitzik gabea, eta muinoak eta muinoak lerratzen bata bestearen ondoren, zeruertzeraino. Berehala jakingo dugu gizon hori Carlo Levi bera dela, hiritik herrira deserriratua.
Liburua, eta egilea ere bai, ez dira behar bezala baloratuak izan. Oraindik irakurle dexente dago Carlo eta Primo bata bestearekin nahasten dituena. Hala ere balore literario handiak ditu: idazle distiratsua izan gabe, indar izugarria du. Ikusten duena kontatzen du, beste inork inoiz kontatu ez balu bezala, inozentearen xalotasunez kontatu ere. Zehatza da bestalde, bere burua herriko kronistatzat hartu izan balu bezala eta oso ondo sartzen da pertsonaien barne-muinetan, bakoitzaren psikologia ezagutzeko. Sendagilea izan zen eta gizakiari begi aztertzaileez begiratzen zion. Pintatzaile ere bai eta paisaiaren gora-behera guztiak adierazten saiatu zen. Horra hor, labur adierazi, liburuko bi ezaugarri nagusiak: gizakiaren barnean sartzeko zorroztasuna bateko; eta paisaia deskribatzeko ahalmena besteko. Itzulpen ona da. Egia esan, azkenaldi honetan irakurri ditudan euskal itzulpen gehienak zoragarriak iruditu zaizkit, gero eta itzultzaile hobeak baitaude gure artean.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera