kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Ibrahim jauna eta Koranaren loreak / Eric-Emmanuel Schmitt (Patxi Zubizarreta) / Erein, 2006

Filosofoetan filosofoa Ibon Egaña / Berria, 2006-10-22

“Haurra da filosofoetan filosofoa. Harritu egiten da, zalantza eta gogoeta egiten du. Helduarora iristean, erantzunak ditugula uste dugu, eta filosofo izateari uzten diogu”. Hara zerk daraman Eric-Emmanuel Schmitt frantziarra bere narrazio honetako protagonismoa, beste hainbat lanetan bezala, haurrari ematera. Zalantzak eta galderak eginarazi nahi ditu filosofia irakasle izandako idazleak, helduaroan jakintzat eta gainditutzat eman ohi dena zalantzan jarri, eta horretarako zer egokiagorik nerabezaroaren hasieran dagoen mutikoaren ikuspegia baino.

Galderak eta zalantzak, jakin-minak askotarikoak ditu Momo/Moisesek bizitzaren aurrean, eta hamaika urteko mutikoak apurka egingo die aurre bizitzaren gai nagusiei. Iniziazio-kontakizun arketipikoa da, izan ere, Ibrahim jauna eta Koranaren loreak, eta iniziazio eta bizitzaren ikasbide diren kontakizun orotan bezala, sexua, maitasuna, heriotza moduko Gaiei (horrela, hizki handiz) begiratu beharko die buruz buru. Hamaika urte izateko bakardadea eta gurasoen babesik eza goizik azalean ezagututakoa da Moises, amak haur zela utzi baitzuen, eta aitari, berriz, semeak barik lanak eta bestelako zereginek hartzen baitiote ardura. Bakardade eta abandono egoera horretan, Ibrahim jauna, auzo juduko “arabiarra” (izatez musulman turkiarra) izango du bizitzaren gakoen erakusle eta gidari mutikoak, modu irekian baina helburu hezitzaile ukaezinez gidatuko baitu bizitzaren zirrikituetan barrena.

Sexua izango da Moisesek helduarorako bide horretan egin beharreko urratsetako bat. “Hamaika urterekin, txerritxoa apurtu, eta putetara joan nintzen” esaldi jenialak zabaltzen du Schmitten liburua, eta horixe izango da Moisesek harreman sexualak izateko lehen bidea, prostituzioa; Kale Urdineko putek erakutsiko dizkiote plazeraren bideak Moises bizargabeari, Ibrahim agurearen onespenarekin. Halaber, biziraupen beharrek hartaratuta, lapurreta txikia eta trikimailu andana ikasi eta erabiliko ditu gazteak. Hein batean klasikoa den iniziazio kontakizun honetan, beraz, nerabeak egin beharreko bidea moral itxiek gidatu gabekoa izango da, norbanakoaren askatasunaren defendatzaile den Ibrahimek gidatuta.

Aitzitik, iniziazioaren beste hainbat esparrutan, Ibrahim zaharraren irakaskizunei (eta, ondorioz, Schmitten liburuari) ez zaie falta intentzio moralizatzailerik, batik bat erlijioari dagokionez, Korana izango baitu gidari turkiarrak gaztetxoa gidatzean. Turkiara egingo duten bidaia, hala, heriotzarekin, eta, horrek eragindako transzendentzia-gosearen ondorioz, erlijioarekin harremanetan jartzeko bidea izango da Moisesentzat. Ez alferrik, baina, Ibrahim sufista izan dadin hautatu du egileak, eta, hala, erlijioaren irakurketa askeagoa, ez hitzez hitzekoa eta kritikoa irakatsiko dio gaztetxoari.

Izan ere, erlijioa da Schmitten Ikusezinaren trilogiaren ardatz tematikoa (liburu honek eta Milarepa nahiz Oskar eta Mamie Rose-k osatua), eta horretan ere ez du asmo didaktikorik ezkutatzen idazleak: gizakiak duen erlijio-beharra azpimarratu nahi du, eta horrekin batera erlijioen arteko bakezko elkarbizitza posible dela aldarrikatu (judu eta musulmanena, narrazio honen kasuan).

François Dupeyronek zinemara eta hainbat konpainiak taula gainera eramana, elkarrizketa biziz eta ugariz, perpaus zoliz, erritmo azkarrez garatutako narrazio gustagarria da Schmittena, Patxi Zubizarretak dotore ekarria euskarara, nahiz eta irakurle honen gusturako bederen, zenbaitetan intentzioetan agerikoegi, naifegi, eta, batez ere, didaktikoegi gertatzen den.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak