kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Jakob Von Gunten / Robert Walser (Edorta Matauko) / Erein, 2005

Hitz bakanaren garrantzia Igor Estankona / Deia, 2006-03-28

“Gatibu itxura ematen digu [uniformeak], eta hori iraingarria da inondik ere, baina txukun itxura ere bai, eta horrek libratzen gaitu arropa txit pertsonal baina zikin eta zarpailetan paseatzen direnen lotsaizun gorritik. Niri, adibidez, atsegin zait uniformea janztea, inoiz ez dut jakin-eta zer eraman”. Jakob Von Guntenen egunerokoa —edo dena delakoa— grisa da. Grisa eta hitsa, iritsi berri den Benjamenta Institutuko giroa bezalakoa. Baina batek ez daki inoiz noiz eta non aurkituko duen harribitxia. Irakurtzeari utzia eta milagarrenez berreskuratua, azkenean bukatu dut nobela intimistetan zarratuena, hainbatek erreibindikatua baina egilearen garaian oharkabean pasatu zena.

Mutilentzako Benjamenta Instutua elefante gazteen hilerria da. Mutikoak hara ez doaz ezertara, soilik zerbitzen ikastera. “Pilota lako zero biribil, xarmagarri bat izango naiz gerora bizitzan”. Absurduki araututako atmosfera lau horretan, ordea, ñabardura azaleratzen daki Robert Walserrek eta, kontakera konbetzionaletik urrunduz, asperduraren mugan mantentzen gaitu goxo. Ezer espero ez duenaren dekadentzia —edo ezer opatzen ez diotenaren destaina— ondo baino hobeto jasotzen ditu eleberri honek. Zer da Robert Walserrek deskribatu gura duena? Lozorro antzeko bat, protagonistaren beraren irudimenak ere nekez gaindi dezakeen errealitate mortu bat. Ez dago apenas elkarrizketarik, jendearen arteko harremanik, eta agian horrexegatik da hitz bakoitza hain garrantzitsua.

Idazle Suitzarra zoroetxe kanpoko elurtzan osteratxo bat egiten ari zela hil zen, txindorra bezala isilik. Amaiera hori, noski, izan zitekeen beste edozein ere. Liburuak berak ere amaiera bat dauka beste mila amaiera posibleren artean. Ume batzuk aurkitu ei zuten Walserren gorpua. Jakob Von Gunten izan balitz hilotz aurkitu zuenetako bat, seguru hasperen egingo zuela. Eta, menturaz, topatuko zuen hiztegiko hitzen artean bat, hainbeste dekadentzia deskribatzeko gai litzatekeena. XX. mendea, ordurarteko mende guztiak, eta are burutzeko daudenak deskribatu ahal izateko paragrafo bat, berba potolirik bakoa. Ez zukeen “ikonoklasta” esango. Baina guri ez zaigu otutzen beste bat.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak