« Portua | Paradisua hatz mamiekin ukituz »
Aurkari ikusezina / Jose Inazio Basterretxea / Alberdania, 2003
Etxean da Asier Sarasola / Gara, 2004-01-31
Iaz, “Euskaldunon Egunkaria”ren itxierak beste maila bat gaineratu zuen euskararen normalizazio bidean, egunez -egun igo behar duen eskaileran. Neke gehiago, min gehiago, tortura, senideak, herria, etsipenik ez. Zuzenbidezko gertakizun haien karian, biharko egunari begira jarrita, komunikabideek nortasuna eratzeko garaian omen duten garrantzi larriaz jakitun, euskal esparruaren osaketa gai hartuta, plazaratu du Basterretxeak Aurkari ikusezina deritzan saiakera euskaltzalea.
Eta horrela hasten da liburuan, joandako urteari errepasoa emanez, eta aurrera begira jartzeko beharraz; hedabideetan euskararen normalizaziorako hiru proposamen zabalduz. Hasieratik, beraz, egileak zein aldetan —aldeetaz hitz egitea zilegi bada— kokatzen duen bere burua argi utziko du: euskalduna eta euskaldunontzat. Nortasunaren aldarrikapen bihurtzen da liburuaren lehen erdia. Aipu, bertso, atsotitz ugariz landutako jardunean, euskararen historian izan diren autore esanguratsuenen —iritziak iritzi— goratzarre dirudienean. Orri artean agur daitezke Xalbador batetik, Aresti bestetik, Sarrionandia hemen, atsotitza han. Euskalduna eta, ondorioz, herri txiki eta baztertu bateko kidea, bere nor izanaren jabetzeaz eta harrotzeaz behartua dago nolabait, euskaldun egiten duenaren iraupenaz kezkaturik bada behintzat, azaltzen du. Halakoan, egile eta hizkuntza arrotzei ere, ez die muzin egiten bere diskurtsoa eraikitzeko garaian. Lehen erdi honetan —agian luzeegia—, metafora, hitz-joko, alegiak erabiliz, kontzeptu lausoen (identitate, nazio, estatu, botere) irakurketa goxatzea lortzen du, eta eskertzekoa da, jorratzen saiatzen den garia dela-eta. Literatur moldearekin asmatzen du egileak eta irakurketa ez da nekagarria suertatzen hartara.
Behin euskalduna aldarrikatuta, nor izate horren praxis-a gauzatzerakoan agertzen dira arazoak, hala eguneroko bizitzan, nola liburuan. Estiloa zuzenagoa bilakatzen da, idazlea bere hezitzaile talaian jarrita, irakurlearengana luzatzen dituen solas-lerrotan hala iragarrita. Hedabideei begiratuz, egoera diglosiko ofizialak izan dituen eraginekin, kritiko agertzen da erabat; euskarak pairatzen dituen kalteen errudun nagusitzat salatuz. Horren aurrean, jarduera elebakarra —berri paper hau itxita legoke, ez baitu euskalduna osotasunean asetzen— proposatzen du euskararen herritarren aurrera-bide bakar bezala. Euskaldunak bere burua euskaraz garatu ahal izateko beharrari aukera sendoak eskaintzea nahitaezkoa iritziz —hiru dira proposamenak: Komunikazioaren Goi Eskola Teknikoa eta Fakultatea, Euskal Medioen Kontseilua eta Albiste-Ajentzia— . Sozio-politikan erabakien garaia omen datorrenean, erakunde, eragile eta norbanakoen hautuari, beraz, deia. Alderdi hau parentesi artean, adibidez; zertan da Unibertsitateen Legea? Egileak berak bezala, ordea, irakurleak ez dio bizkarrik ematen errealitate diglosikoari. Erdal aipu eta erreferentziak erabiltzea natural izanik, pentsaeraren garatzean. Diglosiaren seme-alaba izanik gehiago. Horregatik ziur aski, idazleak ironia garratzez betetako hasierako lerrotan, kontraesanen apologia egiten du. Nola begiratu, bestela, albisteen leihoa goizero zabaltzen duenak? Euskara hutsean euskara oraindik/oraingoz hutsala den auzo, txoko, dendatan aritu nahi duenean?
Arraina bezalakoa den euskal-gaiaz hitz egiterakoan, euskara hedabideen uretan saiakera; irristakorra eta ihes egiten utzi behar ez zaiona.
Lagun minak
Jon Benito
Mikel Asurmendi
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Jon Jimenez
Neska baten memoria
Annie Ernaux
Asier Urkiza
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Nagore Fernandez
Bihotz-museo bat
Leire Vargas
Bestiak Liburutegia
Neska baten memoria
Annie Ernaux
Paloma Rodriguez-Miñambres
Arkeologia haragitan
Beñat Arruti
Irati Majuelo
Norberak maite duena
Miren Billelabeitia
Amaia Alvarez Uria
Mendeku eskubidea
Ernesto Prat Urzainki
Jon Jimenez
Euri gorriaren azpian
Asier Serrano
Asier Urkiza
Rifqa
Mohammed el-Kurd
Ibon Egaña
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Paloma Rodriguez-Miñambres
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Mikel Asurmendi
Gurpilak
Eztizen Artola Iturrate
Irati Majuelo