kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Olatuak sutzen direnean / Haritz Larrañaga / Txalaparta, 2025

Surfa eta borroka Jon Jimenez / Gara, 2025-06-01

Eguzkirik gabe ez dago itzalik. Hasieratik bukaerara kontrastez eta kontraesanez beteriko eleberria dugu Haritz Larrañaga Altuna (Zarautz, 1976) “surflari ernegatuaren” estreinakoa, “Olatuak sutzen direnean” (Txalaparta, 2025). Bizipen pertsonaletan eta hark autoeditatutako “Zarauzko ametsen liburua” (2016) eta “Zarauzko amesgaiztoen liburua” (2019) lanetan oinarriturik, ia bortz hamarkada atzera eramanen gaitu, Zarautz hiri idiliko eta aburgesatuaren sabelazpia ezagutu dezagun. Horrela, 80ko eta 90eko hamarkadetako Zarauzko Barrio Txinon edo Bermudetako Triangeluan —sartzen zena ateratzen ez zelako— kondentsatuko dizkigu gerra zikina, heroina, barrikadak, hiesa, ZEN plana eta gazteen aurkako jazarpen etengabea, kale borroka, askapen eta langile borroka… Han baitziren, pilatuta, “drogazaleak, prostitutak, parrandazaleak, turistak, borrokalariak, erdaldunak, euskaldunak, aberaskumeak, burges txikiak, langileak eta langabetuak”.

Giro horretan hazi eta trebatuko dira Lizar eta Imanol anaiak, eta tribu eta talde ezberdinen artean kokatu beharko dute gazte-gaztetarik haien burua. Istorio kontalariak berezkoa duen ahozkotasunez azalduko zaizkigu bi pertsonaia nagusien bizitzak, baita Axun eta Joxe gurasoena, nola joanen diren aldentzen eta hurbiltzen: Lizar surflari “perukoaren” (“pijoa”) aurrean azalduko zaigu Imanol borrokalariaren engaiamendu politikoa. Hala, jazarpen polizialak bultzaturik, bide ezberdinetatik irtengo dira auzotik mundura eta mundutik auzora, olatuei jarraiki lehena eta sasietaraino eramanen duen bidetik bertzea. Narrazioaren abiadura eta estiloa bakoitzaren ibilbideari doituko zaio. Azkartasunez eta bizitasunez blaituko da Imanolena, bereziki azpimarragarria dela jendarmeengandik ihes egiten duten eszena. Lasaiagoak izanen dira Lizarren pasadizoak, lehen tuboa hartu zueneko esperientzia sasi mistikoa salbu.

Errepresioaren beldurragatik gure historiaren pasarterik ilun edo argitsuenak —zeinek begiratzen duen da gakoa— kontatzerik ez denean, autozentsura eta autofikzioaren artean hautatzera beharturik gaude gaurdaino. Horrela, “Olatuak sutzen direnean” eleberrian autofikzioa da nagusi eta, ezbairik gabe, autozentsura ere izan da idatzi aurretik eta ondoren ere, errealitatea hagitzetan fikzioa bera baino sinesgaitzagoa baita. Oraindik autofikzioak eta kakotxek salbatuko digutenez egia, Silvio Rodriguezen hitzez erran dezakegu liburu hau “abesti bat ematea eta aberria esatea” bezalakoa dela, eta “liburu bat, hitz bat, gerrilla bat” ematea bezalakoa, “maitasuna ematen den modu berean”.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak