kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Diesel / Bertol Arrieta / Alberdania, 2025

Diesel jendea Nagore Fernandez / Berria, 2025-05-18

Bertol Arrietak Alberdanian argitaratu berri duen Diesel izeneko bere hirugarren ipuin liburuan, izenburutik bertatik iragartzen zaigu diesel kontzeptu horren nonahikotasuna. Izan ere, jende arrunta, edo autorearen hitzetan, diesel jendea erretratatu nahi izan da ipuinez ipuin, alegia, txinparta handirik barik bizi diren pertsonak, baina, behin bizitzaren zurrunbiloan sartuta, aurrera egiten dutenak, konbustioak nola. Hala, zazpi kontakizunetako protagonistak arruntak diren eguneroko eszenetan ezagutuko ditugu, eta arruntak diren arazo eta oztopoek gidatuko dituzte, gainera. Alde horretatik, irakurleak ez du heroirik edo epikoa izan nahi duen pertsonaiarik eta bizitzarik aurkituko, ezta transzendentala izango den irakurketarik ere.

Hain zuzen ere, ipuin guztiei darien arruntasun edo ohikotasunari txinpartak sortuko dizkiona ez da izango, bistan denez, istorioetan kontatzen dena, baizik eta istorio horiek kontatzeko autoreak hautatu dituen tonua eta erregistroa. Ahozkotik hurbileko euskara zuzen eta biziak ez ezik, Arrietak ohikoa duen tonu umoretsu eta inoiz parodikoak zeharkatzen baititu kontatzen diren zazpi bizitzok. Darabilen tonu zirtolari horrek, kontatzen diren diesel bizitzekin eta deskribatzen diren pertsonaia arrunt eta nahiko grisekin talka egiten badu ere, era berean bizitasuna ematen die konposizioei. Eta irudipena dut, gainera, Arrietaren umore karakteristiko hori askoz hobeto egokitzen dela autorearen beraren ipuinetara nobelara baino; idazlearen estilo biziak laburtasuna eta kasu honetan intentsitatea ere akuilatzen dituen neurrian hobeto funtzionatzen du, bere lan luzeagoan baino.

Hala ere, esango nuke ipuinen bertute nagusia ez dela umorea izan, tentsioa eta suspensea sortzeko eta metatzeko ipuin gehienetan Arrietak erakutsi duen gaitasuna baino. Ideia deigarri batekin ainguratzen du irakurlea kontakizunetara, eta dosifikaturik argituko dio hasierako gertakizun horren atzean dagoen azalpena; ipuin moderno deiturikoen forma arketipikoaren oso antzeko moldez, hortaz, tentsioak aginduko du konposizio guztietan. Besterik da, ordea, tentsio hori nola ebatzi duen, eta alderdi horretan ez naute ipuin guztiek modu berean konbentzitu. Irakurleak bukaera efektistarik ez du aurkituko inon; badira modu ireki batean bukatu arren aukera posible batzuk iradokitzen dituzten ipuinak, alegia, ixteko modu bakar batekin, bukatzeko hainbat interpretazio posible eta bideragarri proposatzen dituztenak. Halakoek xaxatu dute ondoen irakurle honen espektatiben horizontea, eta halakoek piztu dute interes handiena nigan. Hori gertatu zait, esaterako, Negu Gorriak taldeari keinu egiten dion Bi doberman beltz kontakizunean. Beste batzuetan, aldiz, lerroz lerro lortutako tentsioak bukaera partean espero nuen bezala edo espero nuen beste lehertzea lortzen ez duela iruditu zait; bukaerak edo prezipitatuegiak izan dira, edo ez dakit ez ote diren irekiegiak izan iradokitzeko, eta, ondorioz, nahiko hotz utzi naute. Hori da, hain zuzen ere, Errudun ipuinarekin gertatu zaidana.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak