kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Hetero / Uxue Alberdi / Susa, 2024

Amore eman, ala ez Amaia Alvarez Uria / Argia, 2024-12-15

Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza egoerak -sarri, zenbait pribilegioren ondorioz, igartzen ez ditugunak- begien parean jartzen dizkigu. Eta hori da, besteak beste, Uxue Alberdiren azken ipuin bildumak eskaintzen diguna: heteropatriarkatuak egunerokoan naturalizatu dituen zenbait mekanismo agerian jartzea.

Hetero berba grezieratik dator eta bestea, ezberdina eta diferentea esan nahi du. Heterosexual hitzaren laburdura da, baina, desira normatiboarekin batera, identitate ‘normala’ ere auzitan jartzen da; gizon eta emakume izatea zer den eta gizon-emakumeen arteko harremanen dinamikak planteatzen dira angelu ugaritatik (bikotekideak, lehen esperientzia sexu-afektiboak, gurasotasuna eta familia, militantzian, lan munduan, galeran…).

Zortzi ipuinetatik, aitortuko dut, nigan gehien eragin duena hirugarrena izan da. Buruan Pablo Milanesen Amo esta isla kantua izan dut, eta bularraldean zurrunbilo txiki bat eragin dit ipuinak irakurri nuenetik. Ezagunegia egin zait deskribatutako egora eta ipuin honen bidez egindako salaketa publikoak harritu egin nau -eta gustatu-. Zapalduzapaltzaileen afera, ostera.

Jorratutako gaiekin eta ikuspegiekin batera, hizkuntzaren malgutasuna eta bizitasuna, egiturarekin esperimentatzea, eta bizpahiru esalditako girotzeak dira lan honetako indarguneak (euskalkiak, erdarakadak, metaforak, elkarrizketak, atzekoz aurrerakoak, akotazioak, 1990eko hamarkada, haurren mundua, ibilbide luzeko bikote harremanak…).

Idazteak eta irakurtzeak elkar elikatzen dute beti eta horrekin jolastea posible da orriotan. Adibidez, niri, irakurle gisa, lehen ipuina irakurtzean Amelie Nothomb-en Katilinarenak etorri zait burura, eta bi lanak elkarrizketan ipini ditut; edo, Alberdi, idazle gisa, bosgarren ipuinean idazlea den protagonistak bere irakurketa batzuk aletzen ditu, inspirazio iturriak aitortzeko.

Finean, gaira bueltatuta, zer da hetero-amodioa?. “Furia denak batera esnatzen zaizkio eta inguratu egiten dute”, edo zer bestela?. Ala “urrundu egin zen irribarre behartuaren erruz ezpain gaina oraindik hortzoian trabatuta”?. Batzuentzat batzuetan, amore ematea ere bada. Edo ez.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak