kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Hetero / Uxue Alberdi / Susa, 2024

Amore eman, ala ez Amaia Alvarez Uria / Argia, 2024-12-15

Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza egoerak -sarri, zenbait pribilegioren ondorioz, igartzen ez ditugunak- begien parean jartzen dizkigu. Eta hori da, besteak beste, Uxue Alberdiren azken ipuin bildumak eskaintzen diguna: heteropatriarkatuak egunerokoan naturalizatu dituen zenbait mekanismo agerian jartzea.

Hetero berba grezieratik dator eta bestea, ezberdina eta diferentea esan nahi du. Heterosexual hitzaren laburdura da, baina, desira normatiboarekin batera, identitate ‘normala’ ere auzitan jartzen da; gizon eta emakume izatea zer den eta gizon-emakumeen arteko harremanen dinamikak planteatzen dira angelu ugaritatik (bikotekideak, lehen esperientzia sexu-afektiboak, gurasotasuna eta familia, militantzian, lan munduan, galeran…).

Zortzi ipuinetatik, aitortuko dut, nigan gehien eragin duena hirugarrena izan da. Buruan Pablo Milanesen Amo esta isla kantua izan dut, eta bularraldean zurrunbilo txiki bat eragin dit ipuinak irakurri nuenetik. Ezagunegia egin zait deskribatutako egora eta ipuin honen bidez egindako salaketa publikoak harritu egin nau -eta gustatu-. Zapalduzapaltzaileen afera, ostera.

Jorratutako gaiekin eta ikuspegiekin batera, hizkuntzaren malgutasuna eta bizitasuna, egiturarekin esperimentatzea, eta bizpahiru esalditako girotzeak dira lan honetako indarguneak (euskalkiak, erdarakadak, metaforak, elkarrizketak, atzekoz aurrerakoak, akotazioak, 1990eko hamarkada, haurren mundua, ibilbide luzeko bikote harremanak…).

Idazteak eta irakurtzeak elkar elikatzen dute beti eta horrekin jolastea posible da orriotan. Adibidez, niri, irakurle gisa, lehen ipuina irakurtzean Amelie Nothomb-en Katilinarenak etorri zait burura, eta bi lanak elkarrizketan ipini ditut; edo, Alberdi, idazle gisa, bosgarren ipuinean idazlea den protagonistak bere irakurketa batzuk aletzen ditu, inspirazio iturriak aitortzeko.

Finean, gaira bueltatuta, zer da hetero-amodioa?. “Furia denak batera esnatzen zaizkio eta inguratu egiten dute”, edo zer bestela?. Ala “urrundu egin zen irribarre behartuaren erruz ezpain gaina oraindik hortzoian trabatuta”?. Batzuentzat batzuetan, amore ematea ere bada. Edo ez.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak