« Idatzita ez dagoena irakurtzen denean | Ipuin krudelak »

Izozmendiak / Juan Ramon Madariaga / Susa, 2003

Iceberg bat kalearen erdian Igor Estankona / Deia, 2003-11-04

Juanra Madariagaren poema liburu aberatsena jadanik idatzita dagoela (eta “Amodioa batzuetan” deitzen dela) uste genuenontzat ustekabe galanta izan da “Izozmendiak”. Funtsean ez dirudi idazlearen leitmotiva aldatu denik, baina estiloan eta tonuan bereziki ausart dator bere poesigintza honako honetan: betiko oinarrien gainean aldakuntzak egin nahi izan ditu, eta bistan da aldakuntzok emaitza ona eman diotela. “Izozmendiak” bestelako liburua da, berezia.

Arinagoko lanetan iradoki baino ez zuena egiten azal-azalera dakar orain. Emozio artistiko hutsaren zalea inoiz izan ez bada ere, oraingoan irudi eta hitz-jokoz kargatu ditu konposizioetako asko. Poema garbi eta zuzenak dira, baina bihurriak, edertasunari bezainbeste leku utziz iluntasunari, ordenari bezainbeste tarte utziz noraezari, hierarkia berbera ezarriz esanahiari eta ulertezina denari. Horren guztiaren emaitza bihotza errenditzerainoko irakurraldi kaotiko eta zirraragarria da.

Idazlearen beste liburu batzuei aitortu izan diegun buru-argitasuna aitortu behar diegu halaber izozmendi hauei. Errealitatearen punta zorrotzak leundu eta taxutzeko gaitasunak egiten du posible hainbeste sentipen eta hainbeste kontraesan lerro gutxi batzuetan biltzea. Bilbotarraren idazkerak zapore atsegin eta neutroa uzten du. Liburua ireki eta lehen ahapaldian horren inguruko metafora izan daitekeena dator: “kresalean barrena” doazela izozmendiak “igarokor, ur geza daramatelarik”.

Leitmotivak, ordea, lehen ere aipatu dugu, bere horretan darrai. Poesiaren eta errealitatearen arteko aldea ezabatzeko mandatua jaso balu bezala idazten du Madariagak. Dena ez da sufrimendua, baina sufrimendua dago. Dena ez da borroka, maitasuna ere badagoenez. Kontraesanez betetako errealitate hori poemara makurtu ahal izateko nahastu egin behar da, lerro berean ezarri ederra eta itsusia, noblea eta makurra. Xelebrea da baina nahaste hori hain dago landua non irakurleak, galdu beharrean, bere burua aurkitzen baitu. Mila zatitan desegindako jende ustez modernoaren desorientazioari eskainitako kantuak dira poema asko (“Ume bat segundoro”, “Ez nabilela”, “Inor ez”…), apur bat argiago ikusten dugularik ia ezer ez daukagula argi, ez bada poesiak salbatuko gaituela erantzunik ez duten galderen gose aseezinetik.