« Ekarpena | Nazionalismoaren tesia eta antitesiaren sintesia »
Itzalen tektonika / Itxaro Borda / Susa, 2024
Sismologia emozionala Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2024-06-01
Euskaraz argitaratzen dituzten idazleen artean maiztasun handikoa dugu Itxaro Borda, literatur genero anitzeko obrak jorratu dituen egilea. 2024an poesiara gerturatu da berriro “Itzalen tektonika” bere hamahirugarren poema-liburuarekin. Nola egituratu duen alea deigarria begitandu zait; alde batetik, 34 poemek Epizentro atal luzea osatzen dute; beste aldetik, Erreplikak deritzotenak birritan azaltzen dira, baina, zenbakizko ordenari erreparatuz, 3tik 1era hasieran eta 1etik 3ra bukaeran (olerki kopuru desberdina 6 multzoetan). Irudia oso indartsua da, modu konzentrikoan, barrutik kanporantz, erdiko poemek besteen erreplikak —emozioen ildoak, alegia— sorrarazten baitituzte. Planteamendu hori abiapuntutzat harturik, hainbat baliabide hauteman ditzakegu liburuan, esate baterako, metaforak, aliterazioak, narraziorako joera, kopla zaharren tankera edo aforismoen antzekoak.
Bordak ardaztu du liburua honako gaietan: azalaren azpian atzeman ezin dena, sexualitatea, lehenaldiaren gaineko begirada, bizitzak dakartzan eraldaketak edo lurra eta paisaia, izadiarekiko maitasuna islatzen baitu, bisitatu dituen Kataluniako eta Euskal Herriko tokiak bertsoetan agerraraziz. Halaber, erreferente literario-artistikoak tartekatu ditu; Gandiagaren Elorriren aipamena behin baino gehiagotan, baita emakumezko konpromiso eta identitateari lotutako ahotsak ene, besteak beste, Annie Ernaux, Marcela Delpastre, Maria Mercè Marçal, Chantal Akerman eta Josephine Bacon.
Azkenik, hizkuntzarekiko estimua azpimarratu beharra dago; haren erabilera taxuzkoa bezain eredugarria —nola arakatzen duen hitzaren haraindian— uzten du agerian, ñabardurei arreta jarriz, adierazgarritasuna areagotuz. “Le mot juste” bilatzen duen idazle oparoa dela erakusten digu.
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi
Itsaso amniotikoa
Oihane Jaka
Aitor Francos
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Jon Jimenez
Itzulpena-Traducción
Angel Erro
Asier Urkiza
Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark
Nagore Fernandez
Fiesta: Eguzkia jaikitzen da
Ernest Hemingway
Aritz Galarraga
Biharraren hegietan
Maddi Sarasua Laskarai
Maddi Galdos Areta
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Aiora Sampedro
Aingeruak eta neskameak
June Fernandez
Ibon Egaña
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Nagore Fernandez
Nekropolia
Boris Pahor
Asier Urkiza
Markos Gimenoren 101 letrakartel
Joseba Sarrionandia
Jon Jimenez
Horma
Marlen Haushofer
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Joxe Aldasoro