kritiken hemeroteka

8.535 kritika

« | »

Manttalingo alaba / Mikel Etxaburu / Pamiela, 2024

Ekarpena Jose Luis Padron / Bilbao, 2024-06

Ondarroa eta Mutriku artean, Saturraran Gipuzkoako mugan kokatzen den hondartza ederra da. Gaur egun Mutrikuko Flysch Beltzarengatik da ezaguna, baina XIX. mendearen erdialdean, Gran Hotel Balneario luxuzko bainuetxea hartzen zuen eraikina zegoen.

Gaur egun aisialdirako baliatzen den espazio hura, garai batean errepresiorako baliatu zen. Leku zoragarri hartan, paraje paregabe hartan bertan, Frankistek planifikatua eta antolatua, errepresiorako testuinguru oso bat zegoen.

Gaur egun udatiarrek aparkatzen duten leku berean, lehen, orain dela ez hainbeste urte, Saturrarango emakumeen kartzela izan zen, Estatu espainolean izan zirenen artean, kartzelarik ankerrena eta bizi baldintza makurrenak zituena.

Gaur haurrak jostatzen diren toki berean, lehen haurrak amengandik banandu eta erregimenarekin bat egiten zuten familia dirudunei eskaintzen zieten.

1937-1944 bitartean 4.000tik gora emakume gatibu egon ziren Saturrarango kartzelan, ia berrehun hil ziren, 116 emakume eta 56 haur. Lekukoek diotenaren arabera, preso kopuruan eta horiek sufritutako ankerkerietan latzegia izan zen Saturraran. Ez da ezer geratzen. Edo agian bai.

Nahiz eta eraikina ez egon, historialarien dokumentazio lana dago. Nahiz eta euskarri arkitektonikorik ez egon, unibertsitate mailako ikertzaileen master amaierako ikerketak daude. Nahiz eta eraikinak eraitsi egin zituzten, artikuluak daude, abestiak daude, erakundeetako ordezkariak daude, oroigarriak daude, tragedia hartan oinarritutako dokumentalak daude.

Horiek guztiek erabaki dute ez dela ahazteko modukoa han gertatu zena. Guztiek egin dute haien ekarpena, han gertaturikoa historiatik borratu ez dadin. Guztiok uste dugu Saturrarango kartzelan gertatu zena ezin dugula ahaztu.

Hala, iraganaren eta memoria historikoaren garrantziaz jakitun, Mikel Etxaburu idazle ondarroarrak Manttalingo alaba (Pamiela, 2024) izeneko poema liburua kaleratu du, Saturrarango kartzelan giltzapean egon ziren emakumeei eta 1936ko gerran ahaztutako guztiei eskainia.

Ekarpen txiki bat dela dio egileak. Baina indar handia du. Guretzat txikia da, baina “lurrazpian bizi diren” haientzat poz handia da. Ez, ez da gutxi.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Jon Jimenez

Simulakro bat
Leire Ugadi

Maddi Galdos Areta

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Paloma Rodriguez-Miñambres

Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga

Mikel Asurmendi

Turismo hutsala
Fito Rodriguez

Asel Luzarraga

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pleibak
Miren Amuriza

Mikel Asurmendi

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Artxiboa

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

Hedabideak