kritiken hemeroteka

8.487 kritika

« | »

Nazioa eta hizkuntza Humboldten pentsamenduan / Iñaki Zabaleta Gorrotxategi / EHU / Jakin, 2023

Humboldtek Ibardingo artzaia ezagutu zuenekoa Jon Jimenez / Gara, 2024-05-26

“Negar malkotan da artzaia Ibardingo mugetan, aurrean, guardia zibila, fusila eskuetan”, abesten du Fermin Balentziak. Ardi galduaren bila bertzaldera zeharkatu ezinean dabil artzaia, ulertzen ez dituen legeek geraturik baina bertzaldekoekin hizkuntzak erabat loturik. Wilhelm von Humboldt pentsalari prusiarra Euskal Herriratu zenean, duela ia bi mende, Balentziaren artzai horren nortasun nazionalaren, hots, estatuen peko baina estatuez aurretiko herri bizi horren izaeraren nondik norakoen, ezagutzera etorri zen. Eta, “zorigabeko leinu honek bere izenaren batasuna ere galdu” duen arren, nazio bat aurkitu zuen. Unibertsaltasun abstraktu eta ezein tokikoaren aurrean, nazio zehatzetatik abiatu nahi zuen gizadi osoaren ezagupena Humboldtek, eta horri eskaini zion bere obra eta bizitzaren parte handi bat. Iñaki Zabaleta Gorrotxategik (Donostia, 1966) “Nazioa eta hizkuntza Humboldten pentsamenduan” (Jakin) lanean bildu ditu horiek guziak. Hala, filosofo prusiarrari erpin intelektual guziek bat egin zioten Euskal Herrian. Hemen, “modernitatea ulertzeko giltza” den leku honetan, batu zen, Joxe Azurmendik liburu honen harira gogoratzen digun eran, estatu moderno aniztasun ororen zanpatzaileen gaineko Humboldt politiko liberalaren begirada kritikoa eta euskal jendeaz eta euskaraz interesa piztu zizkion hizkuntzalari eta antropologo sena.

Denborak aurrera egin du ordudanik, baina estatuen eta nazioen korapiloa aska ezinean gabiltza oraindik. Euskal edo kataluniar edo irlandar “arazoek” hor diraute. Eta hortik datorkio Zabaletari ikerketa honen grina eta kezka nagusia: zer da nazioa edo, bertzera galdetuta, zerk egiten du gizatalde bat nazio? Dibulgazio tonuz osaturiko saiakera filosofiko honetan -eskertzekoak dira atal bakoitzaren hasierako argipenak, amaierako laburpenak eta hizkera oro har-, hizkuntza ipiniko zaigu osagai egituratzaile bezala. Honela, 1956ko belaunaldiaren emari intelektuala ardaztu zuen itzal luzeko pentsalaria egungo eztabaidetan kokatuko digu Zabaletak. 1966ko “Hizkuntza eta pentsakera” lanean irakurtzen diogu jada Jose Luis Alvarez Enparantza “Txillardegi”-ri “hizkuntza olerkia” dela, “ez zientzia. Olerki-ondoa da, hobe esateko. Hizkuntzaren berezitasuna edo jatortasun hori herriak eman dio libroki. Herri baten sorkari nagusia, herri baten tresna nagusia, hizkuntza da; bere nazio-jakintzaren oinarria. Hitz batez: hizkuntza da herri baten arima. Humboldtek egia zuen”. Probestu ditzagun haren ekarpenak zeren eta, Fermin Muguruzak errango zukeen moduan, Wilhelm von Humboldt gure laguna da!

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak