kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Horma / Marlen Haushofer (Naroa Zubillaga) / Erein, 2023

Ekofeminismoaz Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2023-09-30

Erein argitaletxeak Marlen Haushofer idazle austriarraren eleberririk ospetsuena, “Horma”, euskaraz aurkezten digu. Doris Lessingek eta Elfriede Jelinekek goraipatu dute eleberri (distopiko) hau ekofeminismoaren aitzindaritzat hartua izan baita. Istorioa sinplea da: andrazko protagonista Alpeetako etxola batera joaten da; adiskideak herritik bueltatzen ez direnean, haien bila abiatu eta horma ikusezin bat tupustean agertzen da etxolako lursailaren mugan. Isolatuta, animaliak izango ditu lagun konfinamendu horretan, gizakirik ezean.

Hortik aurrera, lehen balio zuten objektuak, teknologiarekin lotuak eta gizakiak ekoitziak, bigarren planuan geratuko dira. Hasierako harriduratik onarpen lasai batera igaroko da eta inposatutako bizimodu bakartian aurrera segitzeko indarra aurkituko du. Ez dago etsipen arrastorik bere bakardadean; denboraren poderioz aurreko bizitza lausotuz joango zaio: bi alabak, adiskideak, bere etxea. Egunerokoaz txostena idaztea erabakiko du, giza existentziaren kontzientzia hartuz eta haren esanguran sakonduz.

Eleberriak interpretazio ugari eskaintzen du; ez dakigun zerbaitek, kontatzen ez den hondamendiren batek, zibilizazio arrastoa ezabatu du eta protagonistak kultura-ondasunak alboratu eta naturara itzuli behar du. Izadiaren bilakaera gupidagabea —baina abegitsua ere— xehatzen du idazleak harekin dugun harremanaz birpentsatzeko aukera ematen duelarik. Naturaren ikuskizunean Thoreauren Waldenen oihartzunak antzeman daitezke baina ikuspegi feministatik, “mikrokosmos matriarkala” izendatu daitekeena.

Haushoferren prosa zintzo eta artifiziorik gabekoa euskarara heltzen zaigu Naroa Zubillagaren itzulpenaren bitartez, tentsio narratiboa ongi adierazten duena, gertakarien deskribapen faktiko, lehor eta zehatzean baitatza.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak