« Ezinbesteko desira ez-errentagarriak | Gazi eta gozotik »
Horma / Marlen Haushofer (Naroa Zubillaga) / Erein, 2023
Ekofeminismoaz Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2023-09-30
Erein argitaletxeak Marlen Haushofer idazle austriarraren eleberririk ospetsuena, “Horma”, euskaraz aurkezten digu. Doris Lessingek eta Elfriede Jelinekek goraipatu dute eleberri (distopiko) hau ekofeminismoaren aitzindaritzat hartua izan baita. Istorioa sinplea da: andrazko protagonista Alpeetako etxola batera joaten da; adiskideak herritik bueltatzen ez direnean, haien bila abiatu eta horma ikusezin bat tupustean agertzen da etxolako lursailaren mugan. Isolatuta, animaliak izango ditu lagun konfinamendu horretan, gizakirik ezean.
Hortik aurrera, lehen balio zuten objektuak, teknologiarekin lotuak eta gizakiak ekoitziak, bigarren planuan geratuko dira. Hasierako harriduratik onarpen lasai batera igaroko da eta inposatutako bizimodu bakartian aurrera segitzeko indarra aurkituko du. Ez dago etsipen arrastorik bere bakardadean; denboraren poderioz aurreko bizitza lausotuz joango zaio: bi alabak, adiskideak, bere etxea. Egunerokoaz txostena idaztea erabakiko du, giza existentziaren kontzientzia hartuz eta haren esanguran sakonduz.
Eleberriak interpretazio ugari eskaintzen du; ez dakigun zerbaitek, kontatzen ez den hondamendiren batek, zibilizazio arrastoa ezabatu du eta protagonistak kultura-ondasunak alboratu eta naturara itzuli behar du. Izadiaren bilakaera gupidagabea —baina abegitsua ere— xehatzen du idazleak harekin dugun harremanaz birpentsatzeko aukera ematen duelarik. Naturaren ikuskizunean Thoreauren Waldenen oihartzunak antzeman daitezke baina ikuspegi feministatik, “mikrokosmos matriarkala” izendatu daitekeena.
Haushoferren prosa zintzo eta artifiziorik gabekoa euskarara heltzen zaigu Naroa Zubillagaren itzulpenaren bitartez, tentsio narratiboa ongi adierazten duena, gertakarien deskribapen faktiko, lehor eta zehatzean baitatza.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez