kritiken hemeroteka

8.496 kritika

« | »

Ni ez naiz hamalau / Karlos Linazasoro / Aztarna, 2023

Ibai berbera Hasier Rekondo / Deia, 2023-09-16

Liburu honek denetarik dauka kasik oharkabean igaro ahal izateko. Baga: poesia da. Biga: hamalau lerroko soneto hendekasilabikoz eraikia. Higa: jorratzen dituen gaiak betierekoak dira, hortaz, ez da inondik inora garaiko moden morroi. Horri guzti horri erantsi beharko litzaioke kasik ezezaguna den argitaletxe batek argiratu duela. Gainerako argitaletxeek argitaratu ez izana gure literatur sistemaren arao ulertezinei egotziko diogu. Literatura sistemaren bideak esanezinak baitira.

Oso gustu txarrekoa irudi luke, eta beharbada horrelaxe da, iruzkingile xume honi eskainitako soneto bat agertzen duen liburu bat iruzkintzea. Halan eta guzti ere, kasu honetan kazetaritza-literatura-kritikari dagozkion interesak lehenetsi behar izan baititut, eskaintza pertsonal batzuk gorabehera liburuak kazetaritza zein literaturari dagozkion interesgarritasunak agertzen baititu, lerrook idaztean inongo iruzkinik jaso ez badu ere. Gustu txarrekoa bailitzateke, halaber, poema-sorta hau iruzkindu gabe igarotzea. Emeritoak esango zukeen modura: “Damu naiz, ez da berriro gertatuko”.

Gauzak horrela, zer esan liburu honi buruz? Poetak berak zera dionean: “Zer da esanezina? Poesia”. T.S. Eliot/ aresti izenburuko poeman, esaterako, poesiak sarri jorratu duen gai bat du idazpide Linazasorok. Eta esango nuke denboraren iragaitearen hariak ehuntzen duela ibaia ere baden poemarioa: “Denbora ez da tristuraz amiltzen, / ez da zorigaitzean errenditzen, / bizkorra da bere baitara biltzen”.

Linazasorok berak margotu irudiak azaltzat duen argitalpen honetako 200 sonetoetan zehar, amildura gazi-goxo batek erakarriko du irakurlea, irakurtzearen gozamen soilaren ondorioz sortu amildura. Sonetoaren trinkotasun formalari eutsi izanagatik, estiloari dagokionez ez dago idazte tolosarraren gorentasuna gainditzerik, nago poesia baino harago doan liburua dela.

Esanezinak izan arren, gauza anitz esan litezke liburu honi buruz, labur geratzeko arriskuaz betiere. Sare sozialen garaiotan orok bat egin duenean, Byung Chung-Hul filosofoak esango lukeen gisara, Linazasororen bertsoak unibertso oso bat konprenitzeko ahalegin hutsala baitira “Bai, ulertzen ez duguna da gure / galdera, ez jakinak garelako, errukarri maitekorrak adina”. Saiakera hutsal horrek ematen baitio zentzua bai existentziari bai arteari.

Linazasorok genero guztietan, laburrenetan bere saltsan egon arren, jorratu gaiak agertuko zaizkigun hemen ere: existentziaren absurdoa, maitasunaren nondik norako ulertezinak, ironiaren erabilera fina absurdoari irri egiteko, heriotzaren zama astunegia, ustezko konponbide izpiritualen zein konponbide ororen kontrako diatribak, literaturaren gaineko estilo ariketak…

Zenbaitzuk Linazarosoren oparotasuna “kritikatu” dute, ditxosozko errepikakortasunaren karira, eta liburu honen gajerik bakarretarikoa izan daiteke. Baina, nor kezkatu daiteke horretaz honen moduko bertsoen aurrean: “Denbora irain latz bat da masusten / ezpainetan. Denbora, oi, zu zara/ nire baitan zarenean ur-masa./ Denbora hor dabil hilak biluzten”.

Azken kritikak

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak