kritiken hemeroteka

8.553 kritika

« | »

Animalia domestikoak / Esti Martinez / Elkar, 2023

Etxe bat baino gehiago Irati Majuelo / Berria, 2023-09-17

Etxeak, lorategiak, koltxoi-dendak. Gurasoak, bikotekideak, maitale ahaztuak. Inbidia, asperdura, beldurra. Lur horietan mugitzen da Esti Martinezen lehendabiziko narrazio liburua, Animalia domestikoak, eremu familiar, ohiko, egunerokoetan, baina ustekabekoari, irrealari ate bat irekita utziz, badaezpada.

Zortzi ipuinek osatzen dute bilduma. Hasiera batean, testuinguru arruntetan kokatzen ditu pertsonaiak idazleak: alaba lagunaren etxetik jasotzera doan ama, alabaren hutsunea sumatzen duen bikote jubilatua, familiaren herrira oporretan doazen ama-semeak edota Eguberrietako afari bat dira istorioen abiapuntuak, besteak beste. Alabaina, eguneroko joana zartatzen duten elementuak sartzen ditu Martinezek pixkanaka, eta horrela, hasiera batean bare zirudien egoera tentsionatzen du apurka-apurka, azkenerako bete-betean lehertu edo larridura airean utzi arte.

Izan ere, ipuin bakoitzak agerian esan gabeko zerbait dauka, esplizituki azaltzerik behar ez duen muina. Aldian-aldian, beraz, benetako afera esan gabe esateko, estrategia desberdinak darabiltza Martinezek, izan metafora bidez azaltzea isilpean dagoen arazoa —igel arrautzak salbatzen dituen baina umerik ez duen bikotea—, izan sinbolismo markatua duten elementuak baliatzea —surik gabeko kea— edota errealitatearen eta irrealitatearen arteko mugak lausotzea —Milaren lorategiko eta buru barneko piztien karraskak—. Halaber, zehar-esan ugari daude ipuin bakoitzean, irakurleak aurkitu beharreko pistak balira bezala, eta hala, pertsonaien izenek, ofizioek edota gustuek esangura bikoitza izaten dute sarri. Hortaz, narrazioek alegoria traza hartzen dute, oro har. Nabari da idazleak testuko elementu oro aurrez zehazki pentsatu duela, eta horrek laguntzen du ipuinak borobiltzen, eta nahiz eta guztietan ez erabat lortu, Martinezek saiakera ausarta egin duela igartzen da.

Idazleak giza-harreman hurbilenetara jo du, eta sotilki baina trebeziaz erakutsi ditu egunerokoan sortzen diren korapiloak eta abailuneak, baita asmatu ere bizipen horiek azaltzeko ukitu fantasiatsu eta irrealak erabiltzerakoan. Aipatzekoak dira, bereziki, Munstro odola ipuinean beldurrezko kontakizunen baliabideak erabili bai baina topiko estetikoei buelta emateko gaitasuna, edota Argazki bat istorioan nola txirikordatzen dituen ahots eta perspektiba ugariak umore puntu batekin amaitzeko. Interesgarria izango da ikustea idazle nafarrak zer bide hartuko duen hurrengoan.

Azken kritikak

Kontra
Ane Zubeldia Magriñá

Irati Majuelo

Denbora galduaren bila / Swann-enetik
Marcel Proust

Aritz Galarraga

Iraileko zazpi egun
Eneko Azedo

Aiora Sampedro

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Mikel Asurmendi

Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lurrez estali
Ximun Fuchs

Jon Jimenez

Irakurketaren aldeko manifestua
Irene Vallejo

Mikel Asurmendi

Poesia guztia
Safo

Mikel Asurmendi

Josefa, neskame
Alaitz Melgar Agirre

Jon Jimenez

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Jon Jimenez

Reset
Aitziber Etxeberria

Mikel Asurmendi

Baden verboten
Iker Aranberri

Jose Luis Padron

Gizaberetxoak gara
Mikel Urdangarin Irastorza

Jon Jimenez

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Hasier Rekondo

Artxiboa

2025(e)ko iraila

2025(e)ko abuztua

2025(e)ko uztaila

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

Hedabideak