« Leku bat | Sua sabelean »
Heriotzari aurrez aurre begira / Oskar Gaztelu / Erein, 2022
Heriotza, etsairik ez Paloma Rodriguez-Miñambres / El Diario Vasco, 2023-02-11
Ongizatearen gizartean heriotzari gero eta tratamendu aseptikoagoa ematen zaio; alde batetik, ospitaletan hiltzen da jendea, etxeko abegitik urrun; beste aldetik, sekularizazio prozesuaren kariaz, sinbolo erlijiosoen presentziarik gabe gertatzen da. Horrek ez du esan nahi, aurreko belaunaldikoekin alderatuta, heriotza onartzen ikasi dugunik edo doluari aurre egiteko mekanismoak garatuago ditugunik. Nola bizi izaten dugu dolua?
Oskar Gazteluk honi buruzko saiakera idatzi du, Miguel de Unamuno XXII. Saria eskuratu zuena 2021eko deialdian. Hamar atal dituen liburu honetan tristezia aipatzen da hasieratik. Autoreak dioen bezala, maite dugun pertsona bat hiltzen denean etsipena saihetsezina dugu, batez ere, senidearen etxea hustea suertatzen denean, prozesu horrek mina biziago bilakatzen baitu (Gazteluren kasuan, amaren baserria.)
Hala ere, ez dago iluntasunik orrialde hauetan: irakurketa atsegina iruditu zait, alderdi askori erreparatzen baitio eta ikuspegi aniztasunak interesa pizten baitu. Izan ere, Gazteluk historian zehar egiten du ibilbidea, bai egungo testigantzak jasoz bai antzinarotik heriotza jorratu duten beste erlijioen liburu ospetsuak (hala nola, ‘Heriotzaren liburu tibetarra’ eta ‘Egiptoarren hildakoen liburua’) edo kultura desberdinetako errituak iruzkinduz (Indonesia, Japonia, Madagaskar). Horrez gain, literatura arioan heriotzarekin zerikusia duten obren inguruko zertzeladak azaltzen ditu (Joan Didion, Isabel Allende edo Xabier Lete, esaterako).
Jakin badakigu ezin zaiola heriotzari itzuri egin. Ukitzen gaituenean ez dugu inoiz zeregin erraza penak gozatzea, areago, onartzea eta bakea sentitzera heltzea, baina liburu honek idaztankera arina du eta erantzun batzuk eskaintzen ditu, Gazteluren hitzetan. “Bizitzari dagokio heriotza, bere barruan hartzen du bizitzak heriotza”.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez