« Adar bat airean | Bazen behin, ipuina »
Poema liburu bat —irakurtzeko jarraibideak— / Angel Erro / Erein, 2022
Poeta eta maitasuna Irati Majuelo / Berria, 2022-11-06
Ia bi hamarkadaz poesiarik argitaratu gabe egon ostean, Angel Erro idazle eta zutabegileak Poema liburu bat atera berri du Blas de Otero-Angela Figuera poesia lehiaketaren karira. Azken liburutik hona igarotako urteak aipatzen ditut berariaz, garaiok ezaugarritzen dituzten abiadari zein idatzi-ahala-publikatu joerari izkin eginez, denborak eta patxadak ondutako lerroak biltzen dituelako lan honek, eta nabari da.
Izenburuari arreta jarrita (Poema liburu bat —irakurtzeko jarraibideak—), irudi luke jarraibide-orri bat dela liburu honetan aurkituko dena, baina irakurtzerakoan egin beharreko urratsak edota aintzat hartu beharreko irakaspenak izendatzetik urrun, beste zerbait da Errok lortzen duena. Irakurlearekin elkarrizketan ari da idazlea, zenbaitetan “poeten bekatu nekagarria” den bigarren pertsona singularra erabilita, edo bestela ere, gizaki ororen egunerokotasunean azaleratzen diren oinazea, maitasuna, beldurra, desira hitzetara ekarriz.
Maitasuna da, ziur aski, poemotan gailentzen den gaia, adiera zabalean. Izan maitearekikoa, amarekikoa, poesiarekikoa, izan maitemin, edertasun, oroitzapen forman. Gaiaren bueltan, badira zenbait pertsonaia bilduma osoan zehar errepikatzen direnak, eta horiek dira Poeta (eta Maitea), Ama eta Poesia. Horien bidez maitasunaren geruzak agerian geratu eta beste emozio, eszenatoki, pertsonekin gurutzatzen dira. Poetak edertasuna dakar, jolasa, ziurtasunik gabeko etorkizuna, orainean datzan maitasuna. Amari eskainitako poemek, berriz, sufrimendua eransten diote maitasunaren paisaiari, objektu pertsonalek kapsulatzen dituzten memoriak, bestearen hutsunearen formak, heriotzaren presentzia. Bereziki ederrak dira amarekin eta haren (oroi)minarekin sortzen dituen elkarrizketak. Azkenik, literaturari dagozkion lerro asko biltzen ditu liburuak, idazketaren porrot aurreikusia edota irakurketaren plazera ematen dutenak aditzera, maitasun konpartitu bat sortuz idazlearen eta irakurlearen artean, eta betiere gogoratuz “poesia arimaren ariketa ere badela / ez ahanzteko, errepika, erritmoa, erritua”.
Ez du akaso ildo nagusi bakar bat, ez du egitura itxi bat ere, mesanotxean eduki eta aldizka poema bat irakurtzeko liburua izan daiteke, edota arratsalde batez hasieratik amaierara jarraitzekoa. Berdin estiloarekin, tonu bereizia gordetzen du poema bakoitzak, lanketa desberdin bat. Hala ere, poetaren ahots garden eta umilak, ongi neurturiko hitz eta irudiek, melankoliak eta umore puntuek ematen diote batasuna, ez dago poemarik lekuz kanpo. Azken finean, irakurketara erraz egiten den poesia da Errorena, esanahi ezkuturik edota hizkuntzaren estutze bortxaturik gabea, baina barnean lirikaren ahalmena eta literariotasunaren muin ezinbestekoa biltzen dituena. Zailena egin du, beraz.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez