kritiken hemeroteka

8.118 kritika

Azken kritikak

« | »

Landura / Jose Luis Otamendi / Susa, 2022

Poesia gaitz bat balitz Hasier Rekondo / Deia, 2022-10-08

“… atzeraka leitzen ikasi nahi dut / eta poesia benetan / gaitz autoinmunea bada / jabe izateari utzi”. Horrela mintzo da poeta, Ikusezin bihurtu deritzon poeman. Jose Luis Otamendiren (Azpeitia, 1959) azken lanak badu bizitzaren ibilbideak laga arrastoak atzeraka leitzen ikasteko prozesu barnerakoi batetik. 87 poema hauetan, askotariko gaiak jorratzen ditu azpeitiarrak, gaien artean alderrai betiere, bere poesia-ibilbidean landu betiko gaietara bueltatuz etengabe, pandemia fisiko eta existentzialak gorabehera.

Haren azken poesia-liburu honek badu, halaber, zenbait borroka galdu, eta ez antzuren, aztarnen testigantzatik: sistema ekonomiko eta sozial bidegabeak, kapitalismoa zein post-kapitalismoa esan nahi baita, ondorioztatzen dituen eragin latzen testigu intimista bilakatuko da poeta. Gure gizartean sustraitu ustezko bakea, edo ongizatea, ez da dirudiena. … bake iheskorraren landurak suntsitu egin gaitu.. Udazkena poemaren lerro hori dateke suntsipenaren testigantza.

Nik neuk iruzkindu Otamendiren Kapital publikoa (Susa, 2014) liburuan aipatu nuen azpeitiarra barne erritmo berezi baten jabe dela poemak ehuntzerakoan, halere, ez da erraza erritmo berezi hori azaltzea, kasik ikusezina baita. Nago oraingo honetan erritmo horrek bere poesiaren gorena jotzera eraman duela poeta, bai poema argienetan zein hermetikoenetan. Bizitzaren zein ibilbidean lortu umotasun bati esker, berezko talentua ez baita ezbaian inoiz izan, poesiagintzaren tekla preziatuenak jotzeko gai izan da, lexiko propio eta konplexua lagun duela. Otamendiren lanaren funtsa hizkuntza poetiko propio baten eraikuntza irmoan datza.

Poema deskriptiboetan, esaterako, aipatutakoaren nondik norakoak aurki ditzakegu. Gauzetan gogoangarria dugu adibiderik gardenena. “…maitagarri zaizkit leihoan / barraskiloek zapuztutako oskolak, / belarri ondora ekarrita / ozeanoaren dolu-arnasaz batera / zure bihotzaren zortziko hautsia / entzuten dudanean…”. Ez dago hizkuntza poetikoan gauzek eragin erakarmena, eta begiralearen zein gauzen arteko batasuna hobeto adierazterik, poetaren ahots intimoaz gaindi, inguruko gauzek eta naturak duten indar kasik metafisikoa baita protagonista.

Udazken hasi berri honetan, Otamendiren liburuarekin gozatu izanak pribilegiatu bilakatu nau. Badakit jakin, hor kanpoan bidegabekeriak jarraituko duela, alta bada, Otamendik dioen legez, “maiz historiaren alde onean / zer dela eta erori garen / azaldu nahirik erotu izan naiz / baina gero hitz abegikorrei / edo luzatu zaidan eskuari zer esan / ez dakidala geratuko naiz,…”, baina molde zein oinarri honetako poesiarekin bat egitea terapeutiko, badakit zenbaitentzat tabu dela hitz hori, izan da enetzat. Daitort. Errudun nauzue.

“Andik sartu zan biotz aretan / eriotzaren landura”. Nemesio Etxaniz azkoitiarraren Lur berri bila (1967) liburuko lerroa aipatzen du Orotariko Euskal Hiztegiak landura terminoa definitzeko. Apika, Otamendiren liburuan agertu euri fin hori bizitzaren metafora ondo ekarri bat izan liteke, zer da bizitzea bustitzea ez bada? Baina esango nuke, harago jo nahi izan duela: euri fin edo landura hori bizitza bera da. Eta, edertasun erritmikoa denbora da, eta denbora ura, Joseph Brodsky-k dixit.

Azken kritikak

Axularren gerizapean
Kepa Altonaga

Asier Urkiza

Emakume bat
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

Joxe Aldasoro

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Lur gainean, itzal azpian
Leire Milikua Larramendi

Irati Majuelo

Gu gabe ere
Itziar Ugarte Irizar

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Jon Martin-Etxebeste

Alaska
Castillo Suarez

Maddi Galdos Areta

Puskak
Irene Pujadas

Asier Urkiza

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Nagore Fernandez

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

Hasier Rekondo

Poesia bizitzeko eta sentitzeko modua da
Karmele Igartua

Jose Luis Padron

Pozaren erdia
Harkaitz Cano

Aitor Francos

Zeozer gaizki doa
Beatriz Chivite

Irati Majuelo

Artxiboa

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

2022(e)ko maiatza

2022(e)ko apirila

2022(e)ko martxoa

Hedabideak