kritiken hemeroteka

8.493 kritika

« | »

Landura / Jose Luis Otamendi / Susa, 2022

Poesia gaitz bat balitz Hasier Rekondo / Deia, 2022-10-08

“… atzeraka leitzen ikasi nahi dut / eta poesia benetan / gaitz autoinmunea bada / jabe izateari utzi”. Horrela mintzo da poeta, Ikusezin bihurtu deritzon poeman. Jose Luis Otamendiren (Azpeitia, 1959) azken lanak badu bizitzaren ibilbideak laga arrastoak atzeraka leitzen ikasteko prozesu barnerakoi batetik. 87 poema hauetan, askotariko gaiak jorratzen ditu azpeitiarrak, gaien artean alderrai betiere, bere poesia-ibilbidean landu betiko gaietara bueltatuz etengabe, pandemia fisiko eta existentzialak gorabehera.

Haren azken poesia-liburu honek badu, halaber, zenbait borroka galdu, eta ez antzuren, aztarnen testigantzatik: sistema ekonomiko eta sozial bidegabeak, kapitalismoa zein post-kapitalismoa esan nahi baita, ondorioztatzen dituen eragin latzen testigu intimista bilakatuko da poeta. Gure gizartean sustraitu ustezko bakea, edo ongizatea, ez da dirudiena. … bake iheskorraren landurak suntsitu egin gaitu.. Udazkena poemaren lerro hori dateke suntsipenaren testigantza.

Nik neuk iruzkindu Otamendiren Kapital publikoa (Susa, 2014) liburuan aipatu nuen azpeitiarra barne erritmo berezi baten jabe dela poemak ehuntzerakoan, halere, ez da erraza erritmo berezi hori azaltzea, kasik ikusezina baita. Nago oraingo honetan erritmo horrek bere poesiaren gorena jotzera eraman duela poeta, bai poema argienetan zein hermetikoenetan. Bizitzaren zein ibilbidean lortu umotasun bati esker, berezko talentua ez baita ezbaian inoiz izan, poesiagintzaren tekla preziatuenak jotzeko gai izan da, lexiko propio eta konplexua lagun duela. Otamendiren lanaren funtsa hizkuntza poetiko propio baten eraikuntza irmoan datza.

Poema deskriptiboetan, esaterako, aipatutakoaren nondik norakoak aurki ditzakegu. Gauzetan gogoangarria dugu adibiderik gardenena. “…maitagarri zaizkit leihoan / barraskiloek zapuztutako oskolak, / belarri ondora ekarrita / ozeanoaren dolu-arnasaz batera / zure bihotzaren zortziko hautsia / entzuten dudanean…”. Ez dago hizkuntza poetikoan gauzek eragin erakarmena, eta begiralearen zein gauzen arteko batasuna hobeto adierazterik, poetaren ahots intimoaz gaindi, inguruko gauzek eta naturak duten indar kasik metafisikoa baita protagonista.

Udazken hasi berri honetan, Otamendiren liburuarekin gozatu izanak pribilegiatu bilakatu nau. Badakit jakin, hor kanpoan bidegabekeriak jarraituko duela, alta bada, Otamendik dioen legez, “maiz historiaren alde onean / zer dela eta erori garen / azaldu nahirik erotu izan naiz / baina gero hitz abegikorrei / edo luzatu zaidan eskuari zer esan / ez dakidala geratuko naiz,…”, baina molde zein oinarri honetako poesiarekin bat egitea terapeutiko, badakit zenbaitentzat tabu dela hitz hori, izan da enetzat. Daitort. Errudun nauzue.

“Andik sartu zan biotz aretan / eriotzaren landura”. Nemesio Etxaniz azkoitiarraren Lur berri bila (1967) liburuko lerroa aipatzen du Orotariko Euskal Hiztegiak landura terminoa definitzeko. Apika, Otamendiren liburuan agertu euri fin hori bizitzaren metafora ondo ekarri bat izan liteke, zer da bizitzea bustitzea ez bada? Baina esango nuke, harago jo nahi izan duela: euri fin edo landura hori bizitza bera da. Eta, edertasun erritmikoa denbora da, eta denbora ura, Joseph Brodsky-k dixit.

Azken kritikak

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Mikel Asurmendi

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak