kritiken hemeroteka

8.440 kritika

« | »

Landura / Jose Luis Otamendi / Susa, 2022

Landuraren ehundura Irati Majuelo / Berria, 2022-10-09

Jose Luis Otamendiren liburu berri bat ospakizun izan ohi da gurean. Munduaren bazterrei eta edertasun keinu txikiei behatzeko duen gaitasunak ibilbide oparoa eskaini dio orain arte, literatura umiltasunez baina letra larriz ekarriz irakurleari. Landura jarri dio izena azken lanari, zeharrargia, gandua, lausoa den horrek ikusarazten eta ezkutarazten dizkigunak agertu nahian. Begiradari berari materialtasuna atxiki nahian.

Objektuek, alde horretatik, garrantzi handia hartzen dute bilduma honetan, Gauzetan poeman bertan argitzen duenez. Egunerokotasunaren bideetan dabil Otamendi, ilar-patatei eta garbigailuari adi, denboraren joanari edo herri honen itxi gabeko zauriei bezainbat. Eremu domestikotik egiten du hitz poeta etxekotuak, eta elementu, objektu, gauza horiek baliatzen ditu bai pandemiak eta baita gorputz-gogo adindu batek piztutako pentsamenduak, beldurrak, oroitzapenak, itxaropenak azaleratzeko. Ez da itxialdiari buruzko bilduma bat soilik, eta nabari da ez duela izan nahi; baina egia da ere oihartzun nabarmena sumatzen dela poema ugaritan, konfinamendua igaro eta handik bi urte eta erdira haren digestio geldoa iradokitzen dutenak.

Horrela, “mende biren arteko ibi estuan” kokatzen du bere burua poetak, mundu zaharretik berri bateranzko lekualdaketan, trantsizio horren kodeak deszifratzen. Adinak dakarren esperientziak kokagune bat ematen dio ahots poetikoa garatzeko, eta hala, aldizka nostalgiaz, aldizka eskarmentuz egiten dio so iraganari, etorkizunari, orainari. Bere burua desenkusatzen du sarri, adore eza eta suhartasun galdua aitortuz, gizaki egiten gaituzten akats horiek agertzeko beldurrik gabe. Beste patxada batekin begiratzen die gaztetako ametsei, ahaztu gabe beti borrokarako, lerratzeko beharra, pribilegioen jakitun. Otamendiren poesiaren bereizgarri izaten jarraitzen baitute justizia sozialarekiko zein bidegabekeriaren aurkako senak, gizatasunak eta, batez ere, umildadeak. Behin eta berriz nabarmentzen da bere izaera diskretua maitatzeko, borrokatzeko, idazteko duen eran. Indibiduoaren eta kolektiboaren arteko dialektika horretan, garai berriek dakartzaten talketan murgiltzen da.

Laburbilduz, geruza ugariko poemak direla esan daiteke, hiztegi bereziki aberatsa baliatuta, egunerokotasuneko tonu arina erakusten dutenak, batetik, baina ideia sakon eta kezka filosofikoekin korapilatzen direnak aldiro, artefaktu konplexua jarriz irakurlearen esku artean. Askotan zail egiten da ehundura horretako maila guztietara iristea, izan landurak lausotzen duelako ulermena edo poema gehienek ez dutelako ideia edo gai bakarra gordetzen. Hala, eman dezake sentsazioa nahas-mahas batena, poema bakoitzak poema asko biltzen dituenarena edota irudi dezake liburu osoa dela bere horretan poema bakar bat.

Azken kritikak

Ttau eta biok
Joseba Esparza Gorraiz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena

Asier Urkiza

Pleibak
Miren Amuriza

Nagore Fernandez

Euskaldun fededun
Pruden Gartzia

Jon Jimenez

Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi

Ibon Egaña

Amok
Stefan Zweig

Paloma Rodriguez-Miñambres

Hetero
Uxue Alberdi

Mikel Asurmendi

Itzulpena-Traducción
Angel Erro

Anjel Lertxundi

Detaile xume bat
Adania Xibli

Amaia Alvarez Uria

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Paloma Rodriguez-Miñambres

Bar Gloria
Nerea Ibarzabal Salegi

Mikel Asurmendi

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Jon Jimenez

Lurpeko ezkutuan idatziak
Fiodor Dostoievski

Asier Urkiza

Gailur ekaiztsuak
Emily Brontë

Aritz Galarraga

Artxiboa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

Hedabideak