kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Ekaitza eta beste 34 ipuin / Kate Chopin (Joxe Mari Berasategi) / Igela / Erein, 2022

Louisianako ‘madame’ eta ‘monsieur’-rak Amaia Alvarez Uria / Argia, 2022-09-11

Literatura Unibertsala bildumaren 181. aleak Kate Chopinen lana ezagutzeko modua ematen digu. Emakume idazle estatubatuar honen lanik ezagunena The Awakening (1899) eleberria da, bere garaian gutxietsia eta 60ko hamarkada arte baztertua izan zena. XIX. eta XX. mende arteko emakume batzuen kontzientzia hartzea da bere lanetan agertuko zaigun gai nagusia. Protofeminismoaren lan erreferentzialetako bat da, horrenbestez.

Chopinek XIX. mendearen amaieran idatzi zituen ipuinok, alargundu ondoren diru-sarrera bat izateko. Begirada kritikoarekin egindako bere garaiko argazkiak eskainiko dizkigu, ezkutukoa agerian utziz: “Jada ez zitzaion garrantzitsua begitantzen gizakien joan-etorria; munduan gora edo behera egitea; ezkondu edo hiltzea. Ez zen axola zori-kolpe batek dirua ematea edo kentzea. Hutsak eta ezdeusak iruditzen zitzaizkion munduak gizakiari entretenimendurako eskaintzen dizkion trepeta guztiak”.

Era berean, Ameriketako historia hobeto ezagutzen lagunduko digu liburu honek. Izan ere, inperio britaniarra eta espainiarra ez dira izan Amerika kolonizatu eta bertan arrastoa utzi duten bakarrak. Akadiarren edo kahunen komunitatea agertzen da narrazio hauetan. Hau da, kolono frantsesen ondorengo kreoleak. Hortaz, AEBetako hegoaldeko Louisianako frankofonoak dira pertsonaiak “jauntxo zuri”, “esklabo beltz” eta “bertako basati”-ekin batera.

Azkenik, beste hizkuntzak eta kulturak euskarara ekartzearen inguruan ere bi hitz esan nahiko nituzke. Itzulpengintzaren erronkak eta euskararen normalizazio eza dira partekatu nahi ditudan kezkak. Zenbait itzulpenetan euskara estandar jasoaren erabileraren nagusitasunak euskara hori ondo ezagutzen duten irakurleak eskatzen ditu eta, telebistako garai bateko bikoizketarekin gertatzen zen moduan, literatur lan itzuliak homogeneizatzeko arriskua dago.

Kasu honetan itzultzaileak lan handia egin duela ezin da ukatu, bereziki ahozkotasunaren adierazkortasuna lantzerakoan. Hala ere, aitortu behar dut, ahozkorako Goierriko hizkera hautatu izana arrotz egin zaidala eta denbora behar izan dudala ohitzeko. Ez da erraza normalizatu gabeko hizkuntza batean hautuak egitea eta bideak urratzea.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak