kritiken hemeroteka

8.404 kritika

« | »

Ekaitza eta beste 34 ipuin / Kate Chopin (Joxe Mari Berasategi) / Igela / Erein, 2022

Louisianako ‘madame’ eta ‘monsieur’-rak Amaia Alvarez Uria / Argia, 2022-09-11

Literatura Unibertsala bildumaren 181. aleak Kate Chopinen lana ezagutzeko modua ematen digu. Emakume idazle estatubatuar honen lanik ezagunena The Awakening (1899) eleberria da, bere garaian gutxietsia eta 60ko hamarkada arte baztertua izan zena. XIX. eta XX. mende arteko emakume batzuen kontzientzia hartzea da bere lanetan agertuko zaigun gai nagusia. Protofeminismoaren lan erreferentzialetako bat da, horrenbestez.

Chopinek XIX. mendearen amaieran idatzi zituen ipuinok, alargundu ondoren diru-sarrera bat izateko. Begirada kritikoarekin egindako bere garaiko argazkiak eskainiko dizkigu, ezkutukoa agerian utziz: “Jada ez zitzaion garrantzitsua begitantzen gizakien joan-etorria; munduan gora edo behera egitea; ezkondu edo hiltzea. Ez zen axola zori-kolpe batek dirua ematea edo kentzea. Hutsak eta ezdeusak iruditzen zitzaizkion munduak gizakiari entretenimendurako eskaintzen dizkion trepeta guztiak”.

Era berean, Ameriketako historia hobeto ezagutzen lagunduko digu liburu honek. Izan ere, inperio britaniarra eta espainiarra ez dira izan Amerika kolonizatu eta bertan arrastoa utzi duten bakarrak. Akadiarren edo kahunen komunitatea agertzen da narrazio hauetan. Hau da, kolono frantsesen ondorengo kreoleak. Hortaz, AEBetako hegoaldeko Louisianako frankofonoak dira pertsonaiak “jauntxo zuri”, “esklabo beltz” eta “bertako basati”-ekin batera.

Azkenik, beste hizkuntzak eta kulturak euskarara ekartzearen inguruan ere bi hitz esan nahiko nituzke. Itzulpengintzaren erronkak eta euskararen normalizazio eza dira partekatu nahi ditudan kezkak. Zenbait itzulpenetan euskara estandar jasoaren erabileraren nagusitasunak euskara hori ondo ezagutzen duten irakurleak eskatzen ditu eta, telebistako garai bateko bikoizketarekin gertatzen zen moduan, literatur lan itzuliak homogeneizatzeko arriskua dago.

Kasu honetan itzultzaileak lan handia egin duela ezin da ukatu, bereziki ahozkotasunaren adierazkortasuna lantzerakoan. Hala ere, aitortu behar dut, ahozkorako Goierriko hizkera hautatu izana arrotz egin zaidala eta denbora behar izan dudala ohitzeko. Ez da erraza normalizatu gabeko hizkuntza batean hautuak egitea eta bideak urratzea.

Azken kritikak

Hetero
Uxue Alberdi

Irati Majuelo

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Amaia Alvarez Uria

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Jon Jimenez

Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza

Nagore Fernandez

Zoo
Goiatz Labandibar

Asier Urkiza

Hetero
Uxue Alberdi

Joxe Aldasoro

Euri gorriaren azpian
Asier Serrano

Paloma Rodriguez-Miñambres

Galbahea
Gotzon Barandiaran

Mikel Asurmendi

Bihotz-museo bat
Leire Vargas

Irati Majuelo

Lagun minak
Jon Benito

Mikel Asurmendi

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Jon Jimenez

Neska baten memoria
Annie Ernaux

Asier Urkiza

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Nagore Fernandez

Bihotz-museo bat
Leire Vargas

Bestiak Liburutegia

Artxiboa

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

Hedabideak